Łysa Góra

Łysa Góra, Święty Krzyż, dawniej Łysiec,

wzniesienie na wschodnim krańcu Łysogór, w pobliżu Nowej Słupi, w rezerwacie ścisłym Świętokrzyskiego Parku Narodowym;

wys. 595 m; na północnym stoku rumowiska kwarcytów kambryjskich (gołoborza), na południowym — las bukowo-jodłowy; stacja telewizyjno-przekaźnikowa.

Historia.

W VIII–X w. na Łysej Górze jeden z największych w środkowej Polsce ośrodek kultu pogańskiego (zachowana pozostałość kamiennych wałów); w 1. poł. XII w. założono tu opactwo (kościół i klasztor) Benedyktynów (ob. Oblatów), od XIV w. nazywany Świętym Krzyżem.

Zabytki.

Barokowo-klasycystyczny kościół (1781–89, z rom. pozostałościami z XII w.), późnogotycki klasztor (ok. poł. XV w., przebudowa 1. poł. XVII w.), kaplica Oleśnickich (1611–20, rokokowo-klasycystyczna polichromia 1782), klasycystyczna dzwonnica i późnobarokowa brama (koniec XVIII w.).

Św. Krzyż, klasztor i kościół Benedyktynów