Lubeka
 
Encyklopedia PWN
Lubeka, Lübeck Wymowa,
m. w północnej części Niemiec, w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn, nad rz. Trave, w pobliżu jej ujścia do Zat. Lubeckiej (odgałęzienie Zat. Meklemburskiej).
port mor. (przeładunek 26 mln t ładunków, 1,3 mln pasażerów — 2000) i śródlądowy połączony Kanałem Łaba–L. z Łabą; przemysł gł. stoczn., maszyn., drzewny, chem., ceramiczny, spoż. (rybny, cukierniczy, młynarski); węzeł kol. i drogowy; wyższe szkoły (med., ekon., muz.), teatry; ośr. turyst.; muzea (m.in. St. Annenmuseum). W granicach adm. L., nad Zat. Lubecką znane kąpielisko mor. Travemünde (promy do Szwecji).
Historia. W XI w. słow. emporium handl., w XII w. rezydencja ks. Henryka Obodrzyckiego, 1138 spalona przez Ranów; opanowana przez Adolfa II Holsztyńskiego, który 1143 przeniósł ją na miejsce obecnego miasta; po ponownym zniszczeniu lokowana 1158/59; od 1160 stol. biskupstwa; od 1226 wolne miasto Rzeszy; w XIII w. kodyfikacja lubeckiego prawa miejskiego, rozpowszechnionego nad Morzem Bałtyckim; rozkwit w XIV/XV w., kierowniczy ośr. Hanzy niem.; gł. rola w handlu na Morzu Bałtyckim i M. Północnym; L. podupadła w XVI w.; 1806–13 pod władzą Francuzów, od 1815 w Związku Niem. (od 1871 w Rzeszy), 1937 włączona do Prus.
Zabytki. Zachowany zabytkowy układ przestrzenny; rom.-got. katedra (XIII–XIV w.); got. kościoły, m.in.: fara St. Marien (XIII–XIV w.) — wzorcowy kościół północno-niem. ceglanego gotyku, St. Petri, St. Jacobi, St. Ägidien, klasztor St. Katharinen (wszystkie XIII–XIV w.) i got.-renes. ratusz (XIII–XVI w.); brama got. obwarowań miejskich (Holstentor XV, XIX w.), zabytkowe domy (m.in. dom Mannów, zw. Buddenbrookhaus, z barok. fasadą, 1758); zabytki w dużej części zniszczone 1942 (zrekonstruowane), wpisane na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Lubeka, widok na Bramę Holsztyńską, katedrę (z lewej) i zabytkowe spichlerze (z prawej) fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Lubeka, figura Marii, XV w. — katedra (Niemcy) fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia