Lombardia,
region i kraina historyczna w północnej części Włoch, graniczy ze Szwajcarią;
Lombardia
Encyklopedia PWN
pow. 23,8 tys. km2; 9,6 mln mieszk. (2008); stol. Mediolan, inne gł. m.: Brescia, Bergamo, Como, Cremona, Pawia, Varese. Południową część L. zajmuje Niz. Padańska, na północy Alpy (Bernina 4049 m) i przedgórze Alp; gł. rz.: Pad, Adda; na przedgórzu Alp jeziora polodowcowe, największe: Maggiore, Como, Garda, Iseo, Lugano. Najbogatszy i najlepiej rozwinięty region Włoch; wydobycie gazu ziemnego, kamieni budowlanych; elektrownie wodne na rzekach alpejskich; hutnictwo żelaza i metali nieżel., rafineria ropy naftowej, przemysł m.in. maszyn., chem., włók., elektrotechniczny, środków transportu, cementowy, odzieżowy, spoż., skórz.-obuwniczy; koncentracja przemysłu gł. w okręgu Mediolan; intensywne rolnictwo (gł. na Niz. Padańskiej); uprawa pszenicy, kukurydzy, ryżu, warzyw, drzew owocowych; hodowla bydła i trzody chlewnej; gęsta sieć komunik., przez L. przebiegają drogi i linie kol. łączące Płw. Apeniński z zachodnią i środkową Europą, Mediolan — największy węzeł komunik. kraju; rozwinięta turystyka (m.in. liczne uzdrowiska, ośr. sportów zimowych i wodnych).
Historia. Pierwotnie nazwa Lombardia odnosiła się do wszystkich posiadłości Longobardów w Italii, od VII w. nazwę zaczęto odnosić do północnej części Włoch (dawnej Galii Przedalpejskiej); 774 Karol Wielki przyłączył królestwo longobardzkie do swego imperium; od IX w. gł. posiadłość jego wnuka, Lotara; od 875 przedmiot rywalizacji władców Niemiec i Burgundii (Arelatu); 951 opanowana przez króla niem. Ottona I; w XI–XIII w. najbardziej rozwinięta część Włoch; w Lombardii powstały komuny miejskie (Mediolan, Bergamo, Cremona, Brescia i in.), które prowadziły własną politykę, przeciwstawiając się zwierzchności cesarstwa; Fryderyk I Barbarossa, pokonany przez wojska Ligi Lombardzkiej pod Legnano 1176, musiał uznać prawa komun; od XI w. hegemonia Mediolanu — stol. księstwa Viscontich, potem Sforzów; wschodnia część Lombardii przeszła pod panowanie Wenecji; w końcu XV w. o panowanie nad Lombardią rywalizowały Francja, cesarstwo i Hiszpania; 1535 podbita przez Hiszpanię; od 1714 w posiadaniu Austrii; 1797 (Campo Formio) włączona do Rep. Cisalpińskiej, a 1802–05 w Rep. Włoskiej; kongres wiedeński 1815 utworzył Królestwo Lombardzko-Weneckie, połączone z Austrią; 1859 Lombardia przyłączona do Sardynii, 1860 w składzie zjednoczonych Włoch; w okresie II wojny światowej 1943–45 ważny ośrodek ruchu oporu; od lat 80. XX w. silne tendencje separatystyczno-autonomiczne (Liga Północna, Padania).
