KwaZulu-Natal
 
Encyklopedia PWN
KwaZulu-Natal,
prow. w południowo-wschodniej części RPA, nad O. Indyjskim;
pow. 92,1 tys. km2, 10,2 mln mieszk. (2008); ośrodek administracyjny Pietermaritzburg (od 1995). Większość obszaru zajmuje pagórkowata wyżyna o wys. 500–1000 m; od wybrzeża w głąb lądu teren podnosi się kilkoma stopniami; wzdłuż zachodniej granicy prow. G. Smocze, które na granicy z Lesotho osiągają wys. 3482 m (Thabana Ntlenyana); wąska nizina nadmor. w północnej części osiąga maks. szerokość kilkudziesięciu kilometrów. Klimat zwrotnikowy, na wybrzeżu wilgotny, w głębi górski pośredni między wilgotnym a suchym; średnia roczna suma opadów 480–1000 mm (maks. listopad–marzec), na nizinach nadbrzeżnych oraz w najwyższych partiach gór ponad 1500 mm; średnie temperatury miesięczne na wybrzeżu od 16°C (lipiec) do 24°C (styczeń), w głębi lądu niższe ze względu na znaczne wysokości; zimą w wysokich partiach gór zdarzają się opady śniegu. Z gór w stronę O. Indyjskiego spływają liczne, zasobne w wodę rzeki; największa Tugela, poprzez system pomp zasila górniczo-przem. region Witwatersrand (na rzece wodospady Tugela o wys. ponad 900 m). Liczne parki nar., zwłaszcza na podmokłych nizinach na północy (m.in. Hluhluwe-Umfolozi) oraz w G. Smoczych (Royal Natal). Ponad 80% mieszk. prowincji to ludy Bantu, w tym zwłaszcza Zulu, w okresie apartheidu zajmujące obszar tzw. bantustanu KwaZulu; KwaZulu-Natal skupia większość mieszkających w RPA Azjatów; ponad 40% ludności mieszka w miastach, w tym w zespole miejskim Durban–Pinetown–Inanda–Chatsworth ponad 2 mln, w Pietermaritzburgu ponad 400 tysięcy. Dużą rolę w gospodarce odgrywa rolnictwo; uprawa trzciny cukrowej, w dolinie Tugeli owoców cytrusowych; na większości obszaru hodowla bydła. Główne ośr. przem.: Durban–Pinetown, Newcastle (wydobycie węgla kam.) i Ladysmith; w przemyśle pracuje ok. 20% czynnych zawodowo. Duże porty mor. w Durbanie i Richards Bay są połączone liniami kol. z Johannesburgiem i Tshwane.
Historia. Teren odkryty dla Europejczyków przez Vasco da Gamę, który wylądował na wybrzeżu w dzień Bożego Narodzenia 1497 (Dies Natalis Domini — stąd nazwa Terra Natalis, Natal); od XVII w. teren ekspansji południowo-wschodnich Bantu (Nguni); XVII–XVIII w. próby skolonizowania terytorium przez Holendrów; 1824 powstało na wybrzeżu pierwsze eur. osiedle pod nazwą Port Natal (ob. Durban); w czasie Wielkiego Treku przybyli tu Burowie; toczyli oni zacięte walki z ludami Bantu (m.in. Zulusami, którzy w północno-zachodnim Natalu 1818 utworzyli pod wodzą Czaki państwo), zakończone 1838 wyparciem tubylców na północ od rz. Tugela i utworzeniem republiki pod nazwą Natal; 1842 Brytyjczycy anektowali Natal i przekształcili w swoją kolonię; po wojnie z Zulusami 1879 Brytyjczycy przyłączyli ich ziemie do kolonii; kraj został znacznie zniszczony w czasie wojen anglo-burskich 1881 i 1899–1902; 1910 Natal utworzył wraz z 3 innymi bryt. koloniami Związek Południowej Afryki (prow. Natal); od 1995 wraz z terenem dawnego bantustanu KwaZulu tworzy prowincję pod obecną nazwą.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia