kwarc

kwarc,

minerał, odmiana polimorficzna ditlenku krzemu SiO₂;

w temp. powyżej 537°C krystalizuje w układzie heksagonalnym jako wysokotemperaturowy α-kwarc, poniżej tej temperatury — w trygonalnym, stanowiąc rozpowszechniony w przyrodzie niskotemperaturowy β-kwarc; występuje w postaci prawidłowych kryształów, także skupień ziarnistych lub skrytokrystal. (chalcedon); bezb. (kryształ górski) lub rozmaicie zabarwiony, tworzy odmiany przezroczyste lub przeświecające, o szklistym połysku, cenione jako kamienie ozdobne: fioletowy ametyst, żołty cytryn, ciemnobrunatny k.dymny, czarny morion; niektóre odcienie barw są spowodowane przez wrostki minerałów, np. azbestu (kocie oko), łyszczyków (awenturyn) albo kropelki cieczy (k. mleczny); twardy, kruchy; wykazuje właściwości piezoelektryczne. Jeden z najpospolitszych minerałów skorupy ziemskiej; jest gł. składnikiem wielu skał magmowych (np. granitów), osadowych (np. piasków, piaskowców) i metamorficznych (np. kwarcytów, gnejsów); rozpowszechniony jako produkt procesów hydrotermalnych (tworzy żyły i druzy). Stosowany w przemyśle szklarskim, ceramicznym i in., w metalurgii (żelazokrzem),  optyce (wyrób soczewek, pryzmatów); odmiany szlachetne są używane w jubilerstwie; wytwarzane syntet. monokryształy k. są stosowane m.in. do wyrobu rezonatorów piezoelektr. (tzw. piezokwarc).