krążenia układ

krążenia układ, naczyniowy układ,

anat. układ wewnętrzny transportu płynów ustrojowych zwierząt i człowieka.

Zbudowany z naczyń oraz elementów kurczliwych umożliwiających przepływ płynów ustrojowych (hemolimfy, krwi, limfy); ciągły zestaw naczyń tworzy układ krążenia zamknięty; w układzie krążenia otwartym w określonym miejscu płyny wylewają się z naczyń do jamy ciała, omywają narządy wewnętrzne, a następnie powracają do naczyń.

U bezkręgowców układ krążenia występuje tylko w obrębie niektórych typów. Jego zasadniczym zadaniem jest transport substancji pokarmowych; transport gazów i produktów wydzielania wewnętrznego jest funkcją pojawiającą się filogenetycznie później. Układ krążenia może być zamknięty (u wstężnic, pierścienic, szczetnic, kryzelnic, rurkoczułkowców i szkarłupni) lub otwarty (u stawonogów, pazurnic, mięczaków i ramienionogów). Zbudowany jest z naczyń niekurczliwych bez zastawek, bądź też częściowo lub w całości kurczliwych z zastawkami lub bez. Rozszerzone, silnie umięśnione, rytmicznie kurczące się odcinki naczyń są nazywane sercami. Najprostszy układ krążenia mają prymitywne wstężnice. Jest on zbudowany z 2 podłużnych kurczliwych naczyń bez zastawek, położonych po bokach układu pokarmowego, łączących się z przodu i z tyłu ciała. U innych bezkręgowców występują dodatkowe naczynia, podłużne i poprzeczne, serce lub serca, czasem także naczynia włosowate. Najbardziej złożony układ krążenia wśród bezkręgowców mają głowonogi; u większości z nich jest prawie zamknięty, u pozostałych (niektóre kałamarnice) całkowicie zamknięty. W jego skład wchodzi serce (zbudowane z komory, nie podzielonej lub podzielonej przegrodą na części prawą i lewą, i z 2–4 przedsionków) oraz tętnice, żyły i naczynia włosowate.

U kręgowców, w zależności od charakteru krążących płynów, w układzie krążenia wyróżnia się układ krwionośny, transportujący krew po organizmie, oraz układ limfatyczny, zbierający limfę (chłonkę) do naczyń limfatycznych, a następnie do żył.