kostny układ

kostny układ, kościec,

szkielet wewnętrzny ryb kostnych i kręgowców lądowych, zbudowany z kości i chrząstek (chrzęstna tkanka).

Stanowi ruchome rusztowanie, na którym są rozpięte mięśnie szkieletowe; odgrywa ważną rolę w aparacie ruchowym, ochrania narządy, które obudowuje (mózg, rdzeń kręgowy, szpik, narządy jamy piersiowej, brzusznej i miednicznej). Ogólny plan budowy układu kostnego jest wspólny dla wszystkich kręgowców: składa się ze szkieletu osiowego w postaci kręgosłupa, z którym łączą się żebra, z czaszki i szkieletu kończyn, opartych na obręczy barkowej oraz miednicznej (obręcz kończyny przedniej, obręcz kończyny tylnej); kręgowce lądowe mają ponadto mostek, który w połączeniu z żebrami i odcinkiem piersiowym kręgosłupa tworzy szkielet klatki piersiowej. W rozwoju filogenetycznym i osobniczym ostateczna struktura układu kostnego jest poprzedzona stadium chrzęstnym (zachowanym u ryb chrzęstnoszkieletowych), wypieranym stopniowo przez elementy kostne (kostnienie), które u ptaków i ssaków prawie w całości tworzą układ kostny; w rozwoju osobniczym po stadium chrzęstnym zostają chrząstki stawowe oraz, jako twory przejściowe, chrząstki nasadowe, warunkujące wzrost kości na długość; charakterystycznym uzupełnieniem klatki piersiowej kostnej są u ssaków chrząstki żebrowe oraz chrząstkozrosty mostkowe, nadające jej elastyczność. W rozwoju rodowym najmniej podlega zmianom kręgosłup; czaszka i układ kostny kończyn łatwiej ulegają czynnikom modelującym i odgrywają dużą rolę w taksonomii.

Czaszka człowieka: a) widok z przodu; b) widok z boku