Karnataka
 
Encyklopedia PWN
Karnataka, hind. Karṇāṭaka, ang. Karnataka, do 1973 Majsur,
stan w południowo-zachodnich Indiach, na Płw. Indyjskim, nad M. Arabskim;
pow. 191,8 tys km2, 58,3 mln mieszk. (2008), gł. Kannadowie; stol. Bangalur; w użyciu języki: kannada, marathi, urdu; 86% ludności wyznaje hinduizm; większość mieszkańców skupia się w nadmor. części stanu; w miastach mieszka ok. 29% ludności; większe miasta (poza stol.): Hubli-Dharwar, Majsur. Powierzchnia wyżynna — wyż. Dekan (wys. 500–1000 m) z krawędziowymi górami Ghaty Zachodnie (wysokość do 1892 m); wzdłuż wybrzeża aluwialna nizina Wybrzeża Malabarskiego; klimat zwrotnikowy monsunowy, na wybrzeżu wilgotny, na pozostałym obszarze suchy; średnia temp. w styczniu 22–25°C, w maju 30–33°C; średnia suma opadów od 3000 mm na zachodnich stokach Ghatów Zachodnich do 700–800 mm w środkowej i wschodniej części; pora opadowa od czerwca do września; gł. rz.: Kryszna z Tungabhadrą, Kaweri; w górach resztki wiecznie zielonych lasów równikowych, na pozostałym obszarze lasy monsunowe i sawanna. Stan roln. — ok. 70% ludności zaw. czynnej pracuje w rolnictwie; uprawa gł. ryżu na terenach nawadnianych, prosa, pszenicy, ciecierzycy, poza tym bawełny, orzeszków ziemnych, tytoniu, trzciny cukrowej, palmy kokosowej na wybrzeżu; w południowo-zachodniej części plantacje kawy (ok. 80% zbiorów krajowych); hodowla bydła, owiec i kóz słabo rozwinięta; rozpowszechniona hodowla jedwabników; eksploatacja lasów; przybrzeżne połowy ryb; wydobycie złota w rejonie Kolar (gł. rejon eksploatacji w Indiach), rud żelaza i manganu w Ghatach Zachodnich; elektrownie wodne, największa (ok. 900 MW) na rz. Śarawati; nowoczesny przemysł (lotn., radiowy, maszyn.) skupiony w Bangalur, tradycyjny włók. (bawełnianych, jedwabn.) w większych miastach; niewielka huta żelaza w Bhadrawati; gł. szlak komunik. stanowi magistralna linia kol. i drogowa Bombaj–Bangalur; gł. port mor. — Marmagao, w stanie Goa.
Historia. Najstarsze dzieje K. przedstawiają legendy o walkach napływających z północy Arjów z rdzennymi, drawidyjskimi, mieszkańcami południowych Indii. W III w. p.n.e. obszar K. znalazł się w obrębie imperium Maurjów. W następnych stuleciach terenami tymi władały różne dynastie, żadna jednak nie zdołała opanować całego obszaru zamieszkałego przez ludność mówiącą językiem kannada. W 1300–1600 weszła w skład państwa Widźajanagara. Po jego upadku władzę umocnili władcy Majsuru, którzy wykorzystali konflikt między imperium Mogołów a Marathami; 1761, na skutek walk o sukcesję, władzę przejął dow. wojsk Majsuru, Hajdar Ali. Do końca XVIII w. Hajdar Ali i jego syn, Tipu, prowadzili z Kompanią Wschodnioind. wojny, w wyniku których zwierzchność nad Majsurem zyskali Brytyjczycy. W 1947 Majsur wszedł w skład unii ind. jako stan; 1973 przywrócono mu nazwę K.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia