Kalwin Jan
 
Encyklopedia PWN
Kalwin Jan, Jean Calvin, Cauvin Wymowa, ur. 10 VII 1509, Noyon (Pikardia), zm. 27 V 1564, Genewa,
francuski reformator religijny i współtwórca Kościoła ewangelicko-reformowanego.
Kalendarium
Urodził się 10 VII 1509 w Noyon (Pikardia). Otrzymał staranne wychowanie; jego ojciec, Gérard Cauvin, był sekretarzem bpa Noyon i prokuratorem kapituły katedralnej tamże (ze względu na kryt. postawę 1528 pozbawiony urzędu). W 1523 Kalwin rozpoczął w Paryżu edukację humanistyczną. Po uzyskaniu stopnia magistra artium (Collège Montaigu), z inspiracji ojca podjął studia prawnicze na uniwersytecie w Orleanie i w Bourges. W tym okresie zainteresował się reformacją w Rzeszy (M. Luter) i Szwajcarii (U. Zwingli), pozostając jednak związany z kręgami reformistycznymi w Kościele katolickim. Śmierć ojca umożliwiła zamianę studiów prawniczych na studia humanistyczne (Collège Fortet).
Zerwanie z Kościołem katolickim
Domniemany udział w redagowaniu skandalizującego z powodu reformacyjnych treści wykładu inauguracyjnego rektora uniwersytetu w Paryżu zmusił Kalwina do ucieczki. Zatrzymał się w Angoulême, gdzie pogłębiał wiedzę teologiczną, wtedy też nakreślił zarys przyszłej Institutio Christianae religionis [‘nauka religii chrześcijańskiej’]. W V 1534 — zapewne wskutek wspomnianej przez samego Kalwina łaski „nagłej konwersji” — zrzekł się beneficjów kościelnych, co uchodziło za manifestację zerwania z Kościołem rzymskim. Prześladowania protestantów we Francji skłoniły go do ucieczki. Azylu poszukiwał najpierw w Strasburgu, a od wiosny 1535 w Bazylei. Tutaj 1536 wydał drukiem Institutio Christianae religionis, jako kompendium nowej wiary przeznaczone dla francuskich Kościołów reformowanych. Ulegając prośbom przywódcy reformacji genewskiej, G. Farela, zgodził się pozostać w Genewie. Uczestniczył w najważniejszych wydarzeniach życia kościelnego: uprawiał egzegezę i dogmatykę, głosił kazania oraz tworzył nowe struktury organizacyjne. Wraz z Farelem redagował Articles, które zatwierdzone przez władze Genewy (1537) stały się dokumentem określającym zasady dyscypliny kościelnej, kultu i liturgii; wyznaczały też przestrzeń doktrynalną chronioną sankcjami dyscyplinarnymi. Jej granice zostały sprecyzowane w ogłoszonych 1538 Catechismus (Katechizm genewski) i Confessio fidei, powstałych na podstawie Institutio Christianae religionis. Ingerencja magistratu w sprawy zasad liturgii (III 1538) wywołała konflikt, którego skutkiem była banicja Kalwina z Genewy. Po krótkich pobytach w Bernie i Zurychu objął funkcję pastora w środowisku francuskich azylantów w Strasburgu, gdzie stworzył wzorcową wspólnotę wyznaniową na obowiązujących tam podstawach prawnych. Otrzymał też katedrę egzegezy w nowo zorganizowanej przez J. Sturma uczelni.
Ugruntowanie teologii protestanckiej
W 1539 ogłosił drukiem wydaniem 2 Institutio Christianae religionis, które w nowej wersji stało się pogłębionym wykładem teologii protestanckiej. W 1540 ożenił się z I. de Bure. Ulegając argumentom wysłanników z Genewy, a także teologów z Zurychu i Bazylei, 13 IX 1541 Kalwin wrócił do Genewy, gdy otrzymał gwarancje, że funkcje nauczycielskie w Kościele zostaną związane z funkcjami administracyjnymi i dyscyplinarnymi. Przygotowana przez niego konstytucja kościelna Ordonnances ecclésiastiques (1541) została zatwierdzona jednak w wersji kompromisowej, co stało się źródłem konfliktów z magistratem. W szczególności chodziło o ograniczenie uprawnień konsystorza, który jako kościelny strażnik czystości nauki religijnej i nadzorca rygorystycznych norm obyczajowych został na wiele lat pozbawiony prawa do suwerennego dysponowania najwyższą sankcją karną — ekskomuniką. Dopiero umocnienie ortodoksji w związku z procesem, który Genewa wytoczyła M. Servetowi (1553), oraz przejęcie władzy w mieście przez prokalwińską administrację (1555) zapewniły Kościołowi genewskiemu stabilizację.
Powołanie Akademii Genewskiej, śmierć
W 1559 Kalwin wydał drukiem ostateczną wersję Institutio Christianae religionis, wieńcząc swoje dzieło pisarskie, które w komentarzach biblijnych, kazaniach i wykładach obejmowało cały tekst Nowego Testamentu i ponad 3/4 Starego Testamentu (59 tomów w «Corpus reformatorum»). Kontynuował też działalność epistolarną, umacniając w nowej wierze lokalne Kościoły reformowane. Korespondował między innymi z polskimi protestantami; krytykował rodzący się w Zborze Małopolskim antytrynitaryzm, zachęcał Zygmunta II Augusta do przyjęcia reformacji. W 1559 Kalwin powołał Akademię Genewską wzorowaną na uczelni w Strasburgu i objął w niej katedry teologii i egzegezy; jeszcze za jego życia uczelnia liczyła ok. 1500 studentów, w tym wielu obcokrajowców, m.in. z Polski. W uznaniu zasług dla miasta magistrat nadał mu obywatelstwo Genewy. Ostatnie kazanie wygłosił 6 II 1564 w kościele Św. Piotra, gdzie sprawował funkcje duszpasterskie. Zmarł 27 V 1564. Został pochowany na cmentarzu Plain-Palais w grobie, który zgodnie z jego wolą pozostał anonimowy.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Pińczów, budynek dawnego gimnazjum kalwińskiego fot. D. Raczko/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Reformacja , Akt obrazoburstwa w Niderlandach 1568, miedzioryt J. Luykena, ok. 1680fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia