Kalkuta
 
Encyklopedia PWN
Kalkuta, Kolkata, hindi Kolkātā, bengalskie Kalkātā, ang. Kolkata, , ang hist. Calcutta Wymowa,
m. we wschodnich Indiach, stolica stanu Bengal Zachodni.
liczba ludności obszaru metropolitalnego (pow. 1854 km2) wynosi ponad 15 mln, choć trudno określić dokładną liczbę, gdyż kilka mln osób żyjących na ulicy nie jest objętych statystyką. Wieś Kalikata znana od 1495; 1690 w okolicach wsi Anglicy założyli faktorię Kompanii Wschodnioindyjskiej, 1700 ufortyfikowali ją (Fort William); od 1707 stol. Bengalu; 1772–1911 siedziba władz bryt. w Indiach; w XIX w. rozbudowana jako nowoczesny ośr. przem.-handlowy. Drugie po Bombaju miasto Indii, jedno z największych i najgęściej zaludnionych (ponad 40 tys. mieszk. na km2) miast świata; zespół miejski K. obejmuje ok. 40 miast, położonych wzdłuż Hugli, na dł. ponad 70 km, gł.: Haura, Śrirampur, Ćandannagar (na pr. brzegu rzeki), Kańćrapara, Bhatpara, Barakpur, Barahanagar, Damdam, Garden Reach, Behala (na l. brzegu). Wielki ośr. gosp. i nauk.-kult. Indii; największe w świecie skupienie przemysłu jutowego, ponadto przemysł bawełniany, maszyn. (obrabiarki, silniki elektr., maszyny górnicze), samochodowy, chem. (tworzywa sztuczne, nawozy sztuczne), elektrotechniczny (urządzenia klimatyzacyjne, kable), papierniczy, skórz.-obuwniczy, spoż., zwłaszcza cukrowniczy i herbaciany; drugi po Bombaju ośr. kinematografii w kraju; centrum finansowo-handl.; liczne banki (Bank of India, State Bank of India), towarzystwa handl., największa w świecie giełda herbaty i juty. Trzeci po Bombaju i Madrasie port mor. kraju (przeładunki 13 mln t, 1987); wraz z awanportem Haldija (zbud. 1970), obsługuje wymianę handl. stanów północno-wschodnich; wywóz rud żelaza, manganu, węgla kam., wyrobów metal., jutowych, herbaty, przywóz gł. ropy naftowej (rafineria w Haldija), maszyn i urządzeń przem., żywności; największy węzeł kol. i drogowy wschodnich Indii; magistralne linie kol. i szosy do Delhi, Bombaju, Madrasu; międzynarodowy port lotniczy w Damdam. Liczne szkoły wyższe, w tym 3 uniw. (zał. 1857, 1955, 1962), instytuty (geol., bot., zool.) i towarzystwa nauk., m.in. Asiatic Society of Bengal (zał. 1784), Bengalskie Tow. Lit.; biblioteka nar.; liczne muzea; znane ogrody: zool. i botaniczny. Położone w pobliżu rzeki centrum K. zajmuje rozległa dzielnica parkowa, zw. Majdan; znajduje się tu większość budowli zabytkowych: Fort William (XVII/XVIII w.), zabytki kolonialnej sztuki ang. (XVIII–XIX w.), świątynie hinduskie, meczety, stadiony sport.; najbliższe sąsiedztwo Medanu tworzą luksusowe dzielnice mieszkaniowe z licznymi hotelami i lokalami rozrywkowymi; na północny wschód od centrum leżą dzielnice handl. i uniwersytecka; na wschodzie i południowym wschodzie gł. dzielnice mieszkaniowe; zakłady przem. skupione na północnych i wschodnich peryferiach K., urządzenia portowe — w części południowo-zachodniej i przy ujściu Hugli do Zat. Bengalskiej (Haldija); znaczną część K. tworzą dzielnice nędzy; kilkaset tys. mieszkańców stanowią bezdomni, wśród których 1946–97 pełniła posługę bł. Matka Teresa z K.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kalkuta, dzielnica biedoty (Indie)fot. Glob4/J. Piwowarczyk/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kalkuta, Victoria Memorial fot. P. Rojan/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kalkuta, Poczta Główna i budynki rządowe przy placu Dalhouisiego (Indie)fot. E. Dziuk/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia