Kabul, Kābul,
stolica Afganistanu, we wschodniej części kraju, w kotlinie śródgórskiej, otoczonej od północy Hindukuszem, od południa górami Spin Ghar, nad rz. Kabul, na wys. ok. 1800 m;
Kabul
Encyklopedia PWN
W latach 80. i 90. XX w., podczas wojny domowej, znaczna część ludności opuściła miasto, które 1989 liczyło blisko 1,5 mln mieszk., gł. Tadżyków, Pasztunów i Hazarów (na zachodnich przedmieściach), 1993 — 700 tys., 1995 (szacunkowo) — zaledwie 600 tys. mieszk.; brak danych o liczbie ludności pozostającej w zrujnowanym mieście po jego zdobyciu 1996 przez talibów; Główny ośr. gosp. i kult. kraju; przemysł włók., metal., maszyn. (m.in. maszyn roln.), spoż. oraz materiałów budowlanych, skórz., drzewny, farm.; ośr. rzemiosła (dywany, wyroby z metalu, biżuteria, odzież) i handlu; węzeł drogowy; międzynar. port lotn.; uniw. (zał. 1931), politechnika, biblioteki; Muzeum Kabulskie (bogate zbiory archeol., sztuki buddyjskiej i muzułm.).
Historia. Początki osadnictwa ok. III tysiącl. p.n.e., identyfikowany ze staroż. Ortospaną lub Kaburą; rozwinął się w XVI w. za rządów Babura, kiedy był stol. państwa Wielkich Mogołów; 1526–1738 podlegał sułtanowi delhijskiemu; 1738 zdobyty i zniszczony przez Nader Szaha; od 1776 stol. Afganistanu; w czasie wojen afgańsko-bryt. 1838–42 i 1878–80 okupowany przez wojska bryt.; zniszczony podczas wojny domowej, trwającej od 1978; do dalszych zniszczeń przyczyniły się bombardowania amer. na przeł. 2001 i 2002 podczas wojny z terroryzmem.
Zabytki. Na pr. brzegu rzeki stara część miasta o niskiej zabudowie, z licznymi bazarami, cytadela Bala Hisar (V w., wielokrotnie przebudowywana); na l. brzegu rzeki nowe miasto (współcz. budowle użyteczności publicznej i mieszkalne); park Bag-i Babur z grobowcem Babura (XVI w.) i meczet (1640, XX w.); na obrzeżach (zwłaszcza w północno-wschodniej części) zakłady przem.; ciąg wzgórz (wys. ponad 2000 m) przecina Kabul z północnego zachodu na południowy wschód i ogranicza rozbudowę miasta. W okolicy Kabulu pozostałości buddyjskich klasztorów, kolumn i stup.
