joga

joga

[sanskr. yoga ‘zaprzęganie’, ‘łączenie’, ‘ujarzmienie’, ‘skupienie’],

jeden z 6 indyjskich ortodoksyjnych systemów filozoficznych, opracowany w Indiach: zespół praktyk ascetyczno-duchowych prowadzących do osiągnięcia wyzwolenia (moksza) dzięki opanowaniu ciała i umysłu; stan zjednoczenia duszy z bezosobowym absolutem (brahman) lub osobowym bogiem (iśwara); ascetyczno-medytacyjna metoda wewnętrznego samodoskonalenia, relaksacji lub osiągnięcia paranormalnych zdolności, wspólna hinduizmowi i nurtom niehinduiskim; system filozoficzny (darśana).

Adept jogi jest zwany joginem; joga jako niejednorodny system filozoficzny rozwijała się w obrębie nurtu sankhja-joga (IV w. p.n.e.–I w. n.e.), jako jego medytacyjna podbudowa, a ok. IV–V w.(?) osiągnęła klasyczną formę w dziele Joga-sutra [‘aforyzmy jogi’], przypisywanym Patańdźalemu; główne założenia metafizyczne joga klasyczna przejęła z sankhji, rozbudowując psychologię i naukę o wyzwoleniu, której punktem wyjścia stało się założenie (podobnie jak w buddyzmie), że wszystko jest cierpieniem; od sankhji jogę odróżnia przekonanie, że do osiągnięcia wyzwolenia nie wystarcza poznanie natury wszechrzeczy i zgłębienie zasad rzeczywistości, lecz niezbędne są praktyki cielesno-duchowe.