alpinizm jaskiniowy
 
Encyklopedia PWN
alpinizm jaskiniowy, alpinizm podziemny,
rodzaj sportu polegający na odkrywaniu i eksploracji jaskiń oraz pokonywaniu, grupowo lub samotnie, znanych wcześniej trudnych jaskiń z uwzględnieniem m.in. kryteriów czasu akcji, czystości stylu, osiągniętej deniwelacji (tzw. przejścia sport.);
w alpinizmie jaskiniowym, zależnie od napotkanych trudności, stosuje się specjalne techniki (np. jednej liny), metody (np. nurkowania swobodnego) i sprzęt, np. kombinezony, kaski z oświetleniem, uprzęże, liny, przyrządy do zjazdu i wychodzenia z jaskiń, a także w przypadku trudności wspinaczkowych — sprzęt alpinistyczny, przy przeszkodach wodnych — pontony, pontoniery oraz sprzęt nurkowy do pokonywania tzw. syfonów. Erę alpinizmu jaskiniowego zapoczątkował na przeł. XIX i XX w. E.A. Martel dokonaniami w jaskini Padirac (Francja); dalszy rozwój następował wraz z unowocześnieniem technik i sprzętu; wprowadzenie lekkich drabinek, wyciągów oraz sprzętu wspinaczkowego umożliwiło docieranie coraz dalej w głąb jaskini. W Polsce pionierem alpinizmu jaskiniowego (taternictwa jaskiniowego) był J.G. Pawlikowski (koniec XIX w.), nieco później działał M. Zaruski, a następnie bracia Zwolińscy. W efekcie wieloletniej eksploracji prowadzonej przez liczne wyprawy w pol. Tatrach odkryto ok. 600 jaskiń; najgłębsze: Wielka Śnieżna (głęb. 816 m), Śnieżna Studnia (głęb. 763 m), najdłuższe: Wielka Jaskinia Śnieżna (dł. ponad 22 km), Miętusia (dł. 10,5 km). Polscy alpiniści podziemni znajdują się w czołówce świat.; najważniejsze wyprawy eksploracyjne: 1956 — jaskinia Berger (głęb. 1122 m) we Francji (kier. K. Kowalski), 1976 — odkrycia na płaskowyżu Sarisarinama w Wenezueli (kier. M. Kuczyński), 1977–79 eksploracja najwyższej jaskini świata Lamprechtsofen (do wys. 1005 m) w Austrii (J. Śmiałek, A. Ciszewski), 1977–84 — jaskinia Jägerbrunntrogsystem (głęb. 1078 m) w Austrii (M. Czepiel, Z. Rysiecki, M. Napierała), 1981 — jaskinia Jubileumschacht (głęb. 1173 m) w Austrii (C. Parma), 1986–90 — Lamprechtsofen (wys. 1484, kier. Ciszewski), 1986 — jaskinia Meanderhöhle (głęb. 1028 m) w Austrii (kier. H. Zyzański), 1987 — jaskinia Cima del Parru la Capilla (głęb. 863 m) w Hiszpanii (kier. J. Jaszczyszyn), 1989 — jaskinia Cul di Bove (głęb. 906 m) we Włoszech (kier. W. Matejuk); wybitne przejścia sport.: 1957 — Dent de Croll (głęb. 603 m), II trawersowanie (O. Czyżewski), 1980 — Jean-Bernard (głęb. 1358 m), I przejście deniwelacji (Ciszewski), 1992 — Lamprechtsofen, I trawersowanie (kier. Ciszewski), 1998 — Lamprechtsofen, przejście deniwelacji po połączeniu z jaskinią PL-2 (1632 m), kier. Ciszewski; 2003 w Polskim Związku Alpinizmu było zrzeszonych 25 klubów i sekcji alpinizmu jaskiniowego; organizacją międzynar. jest Międzynarodowa Unia Speleologiczna; wydawnictwa: czasopismo „Taternik” oraz liczne biuletyny klubowe.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia