Huxley 
, ur. 26 VII 1894, Godalming (hrab. Surrey), zm. 22 XI 1963, Los Angeles,
pisarz angielski.
[hạksli]
Aldous Leonard , ur. 26 VII 1894, Godalming (hrab. Surrey), zm. 22 XI 1963, Los Angeles,
Huxley Aldous Leonard
Encyklopedia PWN
Urodził się 26 VII 1894 w Godalming (hrabstwo Surrey) w rodzinie intelektualistów. Studiował na uniwersytecie w Oksfordzie; w 1911 zapadł na chorobę oczu, ktora zakończyła się częściową ślepotą; po I wojnie światowej współpracował z „Westminster Gazette” jako krytyk teatralny; w latach 20. wiele podróżował po Europie i Bliskim Wschodzie; 1937 osiedlił się na stałe w Kalifornii, gdzie poznał m.in. Ch. Chaplina, I. Strawinskiego. Y. Menuhina; w latach 50. wykładał na uniwersytetach amerykańskich. Debiutował zbiorem wierszy The Burning Wheel (1916), następnie opublikował m.in.: The Defeat of Youth (1918) i Leda (1920), wiersze powstałe pod wpływem francuskiego symbolizmu. Huxley pisał głównie powieści obyczajowe, w których zawarł satyryczny obraz angielskich środowisk intelektualnych, np.: W cudacznym korowodzie (1923, wydanie polskie 1959), Those Barren Leaves (1925), także opowiadania Dwie albo trzy gracje (1926, wydanie polskie 1964).
Antyutopijny Nowy wspaniały świat
W 2 najważniejszych powieściach — Kontrapunkt (1928, wydanie polskie 1932 pt. Ostrze na ostrze, wydanie następne 1957), odznaczającej się misterną konstrukcją, Huxley wnikliwie analizuje sylwetki psychologiczne bohaterów, a w antyutopii Nowy wspaniały świat
(1932, wydanie polskie 1933) podejmuje polemikę z wizjami scjentystycznymi H.G. Wellsa, ostrzegając przed systemami totalitarnymi i manipulacją genetyczną.
Zwrot ku mistycyzmowi
W późniejszej twórczości zwrócił się ku mistycyzmowi opartemu na religiach Wschodu, m.in. powieści: Niewidomy w Gazie (1936, wydanie polskie 1938), Po wielu latach (1939, wydanie polskie 1949), The Time Must Have a Stop (1944), studium Filozofia wieczysta (1946, wydanie polskie 1989); po II wojnie światowej opublikował powieści satyryczne Ape and Essence (1948), Geniusz i bogini (1955, wydanie polskie 1958) oraz Island (1962), w której zawarł wizję utopijnej cywilizacji zagrożonej zagładą. Erudyta, zafascynowany azjatycką kulturą duchową, myśliciel studiujący alternatywne systemy filozoficzne i alternatywne formy terapii, potrafił ukazać określone zjawska w kilku różnych aspektach: naukowym, kulturowym, mistycznym i emocjonalnym. Wysoko ceniona jest bogata eseistyka Huxleya, łącząca wiedzę naukowca, postawę filozofa humanisty i wyobraźnię artysty, m.in.: The Art of Seeing (1942), The Devils of Loudun (1952), Eseje wybrane (1959, wydanie polskie Nowy Jork 1966), Brave New World Revisited (1959); opowiadania: Brief Candles (1930), Collected Short Stories (1957); sztuki teatralne, np.: The World of Light (1931), The Gioconda Smile (1948); książki podróżnicze Jesting Plate (1926), Beyond the Mexique Bay (1934); edycja listów D.H. Lawrence’a (1932); scenariusze filmowe; utwory dla dzieci. Pisarz zmarł 22 XI 1963 w Los Angeles na raka tarczycy.
