Hoene-Wroński Józef Maria, właśc. J. Hoene (nazwisko Wroński przybrał później), ur. 24 VIII 1776, Wolsztyn (Wielkopolska), zm. 9 VIII 1853, Paryż,
filozof metafizyk, filozof wychowania, matematyk, astronom, fizyk, technik wynalazca, prawnik, ekonomista, jeden z czołowych przedstawicieli polskiej filozofii mesjanistycznej.
Hoene-Wroński Józef Maria
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, później w armii rosyjskiej, od 1800 na stałe we Francji; jeden z głównych przedstawicieli mesjanizmu polskiego; głosił koncepcję poznania opartą na „prawie tworzenia” rzeczywistości, „warunkowania” jej (tj. wyprowadzania z jednej zasady) przez człowieka „kreatora”; w matematyce wprowadził tzw. wronskian, tj. wyznacznik funkcyjny w teorii równań różniczkowych; 1919 powstał w Polsce Instytut Mesjanistyczny propagujący jego dzieło; 1932 powołano Towarzystwo im. J.M. Hoene-Wrońskiego i organ prasowy — dwutygodnik „Zet”; Prodrom mesjanizmu (1831, wydanie polskie 1921), Metapolityka (1839, wydanie polskie 1923), Propedeutyka mesjanizmu (t. 1–2 1855–75, wydanie polskie 1912), Filozofia pedagogii (1922).
