Hertzsprunga–Russella diagram

Hertzsprunga–Russella diagram,

wykres przedstawiający zależność blasku gwiazdy od jej temperatury.

Punkty odpowiadające gwiazdom są odłożone we współrzędnych: jasność absolutna i typ widmowy; często zamiast typu widmowego podaje się temperaturę efektywną lub wskaźnik barwy; gdy na diagramie Hertzsprunga–Russella są przedstawione dane odnoszące się do grupy gwiazd znajdujących się w jednakowej odległości od obserwatora (np. należących do gromady), zamiast jasności absolutnej podaje się jasność obserwowaną. Cechą charakterystyczną diagramu Hertzsprunga–Russella skonstruowanego dla ogółu gwiazd jest istnienie ciągu głównego, w którym grupuje się znaczna liczba gwiazd (karły). Ponad ciągiem głównym znajduje się obszar podolbrzymów, olbrzymów i nadolbrzymów, poniżej występują podkarły oraz białe karły. W czasie ewolucji gwiazdy zmieniają swe położenie na diagramie Hertzsprunga–Russella.