Herakles
 
Encyklopedia PWN
Herakles, rzym. Herkules,
mit. gr. najsłynniejszy heros grecki;
wg Hezjoda, syn Zeusa i Alkmeny, znienawidzony przez Herę; dotknięty przez nią obłędem, zamordował swych synów z małżeństwa z Megarą; w ekspiacyjnej służbie u Eurysteusza, króla Myken, wykonał 12 słynnych prac: 1) zdobył skórę lwa nemejskiego; 2) zabił Hydrę lernejską; 3) złowił złotorogą łanię cerynejską; 4) wypłoszył potworne ptaki z bagna stymfalijskiego; 5) złowił dzika erymantejskiego; 6) oczyścił stajnie Augiasza; 7) pokonał byka kreteńskiego; 8) uprowadził dzikie klacze Diomedesa; 9) zdobył cudowny pas Hipolity, królowej Amazonek; 10) uprowadził słynne woły Geryona; 11) zdobył złote jabłka z ogrodu Hesperyd; 12) wykradł psa Cerbera z Hadesu; po śmierci (mit o jego małżeństwie z Dejanirą) wzięty na Olimp, gdzie otrzymał za żonę Hebe, symbol młodości towarzyszącej wiecznej sławie. Czczony w Grecji w podwójnej roli — herosa i boga. Mit od czasów starożytnych dostarczał tematów filozofii, literaturze (Sofokles, Eurypides, Seneka Młodszy, F. Dürrenmatt, C. Zuckmayer) i muzyce (m.in. J.S. Bach, G.F. Händel, C. Saint-Saëns, opery G.B. Lully’ego, Ch.W. Glucka i in.); w sztuce przedstawiany z maczugą i lwią skórą na plecach, występował często w rzeźbie starożytnej (metopy różnych świątyń: Apollo i Herakles z Wejów, Herakles Farnese) i nowożytnej (J. Sansovino, A. de Vries, A. Canova, E.A. Bourdelle), w malarstwie greckim, rzymskim ściennym (Pompeje) oraz nowożytnym (m.in. A. Dürer, Tintoretto, Veronese, G. Reni, P.P. Rubens, J. Jordaens, G.B. Tiepolo).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Herakles z Hydrą lernejską — Luwr, Paryżfot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Lizyp, Herakles Farnese (IV w. p.n.e.) — Museo Nationale, Neapolfot. J. Kilian/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia