handlowa wojna

handlowa wojna,

zakłócenie bądź zerwanie normalnych stosunków handlowych między 2 organizmami gospodarczymi (miastami, państwami) w celu osiągnięcia przez jedną ze stron określonych ustępstw gospodarczych lub politycznych;

przyczyną wojen handlowych są zazwyczaj działania na rzecz ochrony rynku wewnętrznego, utrzymania przewagi konkurencyjnej lub zmniejszenia zdolności produkcyjnych i mobilizacyjnych państwa uznanego za przeciwnika politycznego lub ideologicznego. Do najczęściej stosowanych metod prowadzenia wojny handlowej należą: dyskryminacja celna (wojna celna), zakazy importu lub eksportu, embargo, zakazy transferu technologii i świadczenia usług, restrykcje walutowe i kapitałowe. Wojny handlowe występowały w średniowieczu (np. permanentna wojna handlowa Anglii z Hanzą 1300–1700) i nasiliły się w czasach nowożytnych (np. wojna handlowa Anglii z Francją 1664–1860). Dawna Polska prowadziła je m.in. 1390 i 1518–22 z państwem krzyżackim, 1511–15 z Wrocławiem, 1576 z Gdańskiem; na początku XIX w. doszło do zorganizowanej na wielką skalę przez cesarza Napoleona I blokady kontynentalnej; na przełomie XIX i XX w. nasiliły się konflikty celne (np. 1886–98 francusko-włoski, 1892–95 francusko-szwajcarski, 1893–94 rosyjsko-niemiecki, 1903–10 niemiecko-kanadyjski). W XX w., w okresie międzywojennym, doszło m.in. do zahamowania handlu ZSRR z państwami zachodnimi oraz polsko-niemieckiej wojny celnej (1925–34). Po 1945 wojny handlowe stały się częścią zimnej wojny; państwa zachodnie wykorzystywały embargo w stosunkach z blokiem sowieckim i Chinami; narzędziem dyskryminacji było okresowe zawieszanie klauzuli największego uprzywilejowania (głównie przez USA) w stosunkach z blokiem sowieckim i krajami rozwijającymi się. Polskę najsilniej dotknęło po wprowadzeniu stanu wojennego (1981) wstrzymanie przez USA, wsparte przez kraje EWG, kredytowania handlu, zawieszenie klauzuli największego uprzywilejowania oraz uniemożliwienie transatlantyckiej komunikacji lotniczej; polityczny charakter miały embarga nakładane przez ONZ na Irak (1990) i Jugosławię (1992, 1999); wojny handlowe wybuchały także w stosunkach między krajami rozwiniętymi gospodarczo — USA, krajami EWG i Japonią (wojna kurza, wojna stalowa), zazwyczaj w obronie własnego rynku; konflikty powstawały między krajami rozwijającymi się a państwami rozwiniętymi (np. 1973 embargo naftowej krajów OPEC).