gleboznawstwo, pedologia,
dziedzina nauk przyr. zajmująca się glebą jako składnikiem środowiska powierzchni topograficznej lądów i przylegających do nich fragmentów litoralu;
gleboznawstwo
Encyklopedia PWN
podstawowym zadaniem gleboznawstwa jest badanie genezy i ewolucji gleb, jako wypadkowej oddziaływania zmiennych w czasie i przestrzeni czynników glebotwórczych: organizmów żywych, klimatu, wody, skały macierzystej, ukształtowania powierzchni, wpływu człowieka — ten kierunek gleboznawstwa jest zw. pedologią; na obszarach objętych gospodarką rolną gleboznawstwo zajmuje się glebami w aspekcie produkcyjnym w celu osiągnięcia wysokich, stabilnych i jakościowo najlepszych plonów (gleboznawstwo stosowane).Obok zadań produkcyjnych celem gleboznawstwa jest poszukiwanie, wspólnie z naukami o Ziemi i naukami biol., prawidłowości w powstawaniu i rozwoju środowiska przyrodniczego. Rozwój gleboznawstwa zapewnia racjonalne wykorzystanie i ochronę zasobów glebowych.
Rozwijająca się w czasach nowoż. wiedza o glebie wchodziła początkowo w zakres geologii. Za twórcę właściwego, przyrodniczego gleboznawstwa, uważa się W. Dokuczajewa, który zdefiniował glebę jako żywy twór przyrody, oprac. genetyczno-przyr. teorię jej powstania i wyróżnił strefy klim.-glebowe; tzw. ros. szkoła gleboznawcza (na przeł. XIX i XX w. m.in. P. Kostyczew, N. Sibricew, K. Glinka) rozwijała koncepcje Dokuczajewa; w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej przez długi czas gleboznawstwo było oparte na zasadach geol.-petrograf., nie doceniających czynników biol. w glebie. Do czołowych gleboznawców w tych krajach należeli m.in.: E. Ramann i H. Stremme (Niemcy), G. Wiegner (Szwajcaria), E.W. Hilgard i C.F. Marbut (USA). Wybitni przedstawiciele polskiego gleboznawstwa (w XIX i 1. poł. XX w.): T. Cichocki, S. Miklaszewski, T. Mieczyński, F. Terlikowski, J. Tomaszewski, A. Musierowicz. Od 1924 działa Międzynar. Tow. Gleboznawcze (współzałożyciel Miklaszewski), a od 1936 — Pol. Tow. Gleboznawcze, które wydaje „Roczniki Gleboznawcze”.
