garbniki

garbniki,

substancje chem. wiążące się trwale z kolagenem (białkiem) skóry, mające zdolność garbowania.

Rozróżnia się g. mineralne i organiczne. G. mineralne są to wielozasadowe sole chromu(III), cyrkonu(IV), tytanu(IV), glinu(III), żelaza(III), rtęci(II), molibdenu(III) oraz izo- i heteropolikwasy fosforu(V), krzemu(IV), wanadu(V), wolframu(V) i molibdenu(VI). Do g. organicznych zalicza się g. aromatyczne syntetyczne (syntany) i naturalne (roślinne) oraz g. alifatyczne syntetyczne i naturalne. G. roślinne są otrzymywane z surowców roślinnych (garbnikodajne rośliny). Syntany są związkami org. otrzymywanymi przez kondensację i sulfonowanie różnych związków aromatycznych połączonych mostkami (gł. metylenowymi, mocznikowo-formaldehydowymi, sulfonamidowymi) oraz wprowadzenie grup funkcyjnych, które nadają tym związkom odpowiednie właściwości; rozróżnia się syntany pomocnicze (pomagające w garbowaniu) i samodzielne (garbujące skórę); do syntanów są również zaliczane g. żywicowe (z żywic syntetycznych, np. poliakrylowych). Do g. syntetycznych alifatycznych zalicza się aldehydy (np. mrówkowy), dialdehydy oraz sulfochlorki; g. naturalne alifatyczne to utlenione trany i oleje (odznaczające się obecnością w cząsteczce wielu wiązań nienasyconych).