gallikanizm
 
Encyklopedia PWN
gallikanizm
[fr.],
wspólna nazwa doktryn dążących do uzyskania pewnej niezależności Kościoła katolic we Francji od papieży;
gallikanizm nie podważał dogmatyki katol., ani zasady zwierzchnictwa Stolicy Apostolskiej. Zapoczątkowany na Sorbonie w XIII w., doprowadził pod koniec tego wieku do konfliktu między Filipem IV Pięknym a papieżem Bonifacym VIII w związku z opodatkowaniem kleru fr. bez zgody papieża. Na soborach w Konstancji (1414) i Bazylei (1431) teologowie fr. poparli tezę o wyższości soboru nad papieżem. Proklamowanie 1438 za Karola VII tzw. sankcji pragmatycznej ustanawiało w praktyce króla Francji zwierzchnikiem Kościoła. Dalszymi etapami rozwoju gallikanizmu były: podpisanie konkordatu 1516, przyznającego królom fr. prawo obsadzania biskupstw, oraz uchwalenie przez zgromadzenie kleru fr. 1682 tzw. artykułów gallikańskich (przygotowanych przez J.B. Bossueta), określających zasady doktrynalno-prawne Kościoła we Francji. Do zasad tych nawiązał poźniej Napoleon I w ogłoszonych przez siebie Artykułach organicznych (1802), które całkowicie podporządkowały Kościół władzy świeckiej. Po upadku cesarstwa odrestaurowana monarchia nawiązała rozmowy ze Stolicą Apostolską, by przywrócić stosunki kośc. sprzed rewolucji fr. 1789–99. W 1853 biskupi fr. zebrani w Amiens potępili gallikanizm jako niezgodny z doktryną katol. (koncesje na rzecz episkopalizmu) i uwłaczający godności Stolicy Apostolskiej. Po ogłoszeniu dogmatu o nieomylności papieża w sprawach wiary na Soborze Watykańskim I (1870) i po przeprowadzeniu rozdziału Kościoła od państwa (1905), gallikanizm nie odgrywał już większej roli we Francji.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia