Friedrich Caspar Dawid
 
Encyklopedia PWN
Friedrich
[frị:drıś]
Caspar Dawid Wymowa, ur. 5 IX 1774, Greifswald, zm. 7 V 1840, Drezno,
malarz niemiecki, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa romantycznego w Niemczech.
Kalendarium
Urodził się 5 IX 1774 w Greifswaldzie.
W 1794–98 studiował w Kopenhadze, następnie w Dreźnie. Na całym jego życiu zaważyły tragiczne przeżycia z dzieciństwa. Osierocony wcześnie przez matkę, życie swoje zawdzięczał starszemu bratu, który ocalił Caspara przed utonięciem, ponosząc przy tym śmierć. Friedrich wychowywany w wierze chrześcijańskiej, przepojony religijnością, tworzył olejne dzieła dając dowód uwielbienia natury i Boga (Krzyż w górach lub Ołtarz Deczyński 1808, Krzyż i katedra w górach 1812). Otoczony przez ludzi ciągle szukał samotności, która jak sam twierdził, jest konieczna do zrozumienia natury. Postacie występujące na obrazach to samotnicy kontemplujący naturę. Odbywał podróże na Rugię (1801 i 1802) i w Karkonosze (1810), podczas których tworzył liczne szkice, rysunki i akwarele, wykorzystywane później, niekiedy po kilku latach, do tworzenia kompozycji malarskich (Skały kredowe Rugii ok. 1818 i ok. 1830, Ranek w Karkonoszach 1811). Zwłaszcza krajobraz Rugii oddziałał na Friedricha niezwykle inspirująco. Nie starał się wiernie odtwarzać oglądane krajobrazy. Studia często przekomponowywał, łączył w jednym obrazie szkice odmiennych geograficznie pejzaży. Charakterystyczną ich cechą, obok statyczności, jest samoistność krajobrazu, który nie jest jedynie tłem, jak u malarzy w poprzednich epokach, lecz staje się głównym bohaterem. Poza tą odmiennością Friedrich z żelaznym wręcz rygorem przestrzegał zasad kompozycji. Uwagę przykuwa mistrzostwo techniki. Pomimo wstrzemięźliwej palety, kolorystyka przemawia z wielką siłą. Pozorny spokój bijący z obrazów, po chwili budzi w widzu narastający niepokój.
W 1803 Friedrich osiedlił się w Loschwitz, niedaleko Drezna; przyjaźnił się m.in. z poetami J.W. von Goethem i H. von Kleistem, oraz malarzem P.O. Rungem. Zdobył uznanie książęcęgo dworu Saksonii i Weimaru, a także króla Prus, który dzięki protekcji Goethego został mecenasem Friedricha. Od 1816 Friedrich był w Dreźnie członkiem akademii, od 1824 profesorem, ale bez prawa nauczania. Ożywczy wpływ na twórczą działalność samotniczego życia miało wstąpienie w związek małżeński w 1818. Rodzina często pozowała mu do liczniej niż do tej pory, tworzonych obrazów: Kobieta w blasku zachodzącego słońca (ok. 1818) i Kobieta w oknie (1822) z żoną Krystyną Karoliną, Etapy życia (1835) Friedrich z żoną oraz dwiema córkami i synem. Malował widoki zimowej (Ocean Lodowaty lub Zatonięcie „Nadziei” 1823–24) lub jesiennej przyrody (Grób Hunów jesienią ok. 1820), które często zawierały religijne i symboliczne znaczenia, i gdzie współistnieją elementy realistyczne z symbolicznymi. Motywami obrazów Friedricha są werystycznie ukazane ruiny kościołów, odwrócone tyłem do widza postacie pogrążone w kontemplacji, uschłe drzewa, cmentarze (Cmentarz w śniegu 1826), blaski wieczoru (Wschód księżyca nad morzem 1823) lub świtu (Poranek w Karkonoszach 1810); wartości nastrojowe wyrażał linearną, streficzną zabudową płaszczyzny obrazowej (Mnich nad morzem między 1808 a 1810). Najlepsze dzieła Friedricha powstały w okresie, gdy osłabła jego popularności. Przeciwności losu jednak dodawały mu sił twórczych. Wspierany przez żonę i dzieci nie przestał też malować po wylewie do mózgu w 1835 (Wybrzeże w blasku księżyca ostatni obraz artysty). Mimo starannej opieki rodziny, stan zdrowia ulegał stopniowemu pogorszeniu. Zmarł 7 V 1840, w Dreźnie.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Friedrich Caspar David, Przed otwartym oknem, ok. 1818 — National Galerie, Berlinfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Friedrich Caspar David, Wschód księżyca nad morzem, 1823 — Gemäldegalerie, Berlinfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kersting Georg F., Caspar Dawid Friedrich w swojej pracowni, 1812 — Gemäldegalerie, Berlinfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Friedrich Caspar David, Skały kredowe na Rugii, 1818 — zbiory prywatnefot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Friedrich Caspar David, Cmentarz w śniegu, ok. 1826 — Museum für Bildenden Künste, Lipsk (Niemcy)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Friedrich Caspar David, Krzyż w górach
Drezno, Staatliche Kunstsammlungen, Gemäldegalerie
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia