Fénelon François

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Fénelon

[fenelą̣]

François de Salignac de la Mothe , ur. 6 VIII 1651, zamek Fénelon k. Périgord, zm. 7 I 1715, Cambrai,

fr. pisarz, pedagog i kaznodzieja;

czł. Akad. Fr.; od 1695 arcybiskup Cambrai; początkowo zwolennik kwietyzmu (w obronnie którego polemizował z J.B. Bossuetem), odwołał swe poglądy po potępieniu tego kierunku przez papieża; w teologii pozostawał pod wpływem filozofii N. de Malebranche’a i kartezjanizmu (Dowody jawne na istnienie Boga z poznania natury 1713, wyd. pol. 1772), polemizował z jansenizmem; jako wychowawca księcia Burgundii napisał dla niego powieść mitol. Historia Telemaka (1699, pierwszy przekład pol. wierszem 1726, prozą 1750), przedstawiającą ideał monarchy oświeconego, Dialogues des morts (1712) i bajki Fables (1718; wybór pol. z obu pt. Rozmowy wielkich królów i sławnych mężów... z powieściami zabawnemi, t. 1–2 1785–86); w dziele O wychowaniu młodzieży płci żeńskiej (1687, wyd. pol. 1823) wskazywał na potrzebę kształcenia kobiet; przez swoje pisma pedag. wpłynął na oświec. ideał wychowawczy (w Polsce utwory Fénelona były zalecane przez S. Konarskiego i Komisję Edukacji Nar.); pozostawił także prace polit., krytycznolit. oraz bogatą korespondencję.