ewolucjonizm syntetyczny

ewolucjonizm syntetyczny,

biol. koncepcja ewolucji świata ożywionego (termin „ewolucjonizm syntetyczny” jest często zastępowany terminem „neodarwinizm”), ewolucjonizm.

Powstał 1930–50 jako spójny system w efekcie powiązania odkryć teoretycznych i eksperymentalnej genetyki populacji (T. Dobzhansky, R.A. Fisher, J.B.S. Haldane, S. Wright) z osiągnięciami zoologii i botaniki systematycznej (E. Mayr, B. Rensch, G.L. Stebbins) oraz paleontologii (G.G. Simpson). Podstawową tezą ewolucjonizmu syntetycznego jest twierdzenie, że wszystkie zjawiska ewolucji to efekt interakcji procesów genetycznych (dobór naturalny, dryft genetyczny) i środowiska życia populacji lub gatunków; nie ma zatem żadnej jakościowej różnicy między przyczynami zjawisk mikroewolucji, czyli przemian wewnątrzgatunkowych, oraz makroewolucji i megaewolucji (np. powstawanie nowych planów budowy), a ich pozorna odmienność bierze się jedynie stąd, że zjawiska ponadgatunkowe są sumarycznym efektem procesów mikroewolucyjnych działających przez bardzo długi czas, na bardzo wiele gatunków i w bardzo rozmaitych warunkach. Ewolucjonizm syntetyczny łączy się w ten sposób z gradualizmem, choć w pełni akceptuje nawet ogromną zmienność tempa ewolucji w obrębie poszczególnych linii ewolucyjnych. Drugim zasadniczym elementem ewolucjonizmu syntetycznego jest teza, że w przeważającej większości przypadków dobór naturalny jest głównym mechanizmem ewolucji organizmów, a więc że wszystkie, albo prawie wszystkie, bardziej skomplikowane cechy anatomiczne, fizjologiczne czy behawioralne organizmów to adaptacje. Ewolucjonizm syntetyczny nie jest jednak radykalnym adaptacjonizmem i dopuszcza występowanie cech przystosowawczo obojętnych, utrwalonych np. pod działaniem dryftu genetycznego, a nawet godzi się z teorią mutacji neutralnych, która zakłada, że ewolucja molekularna odbywa się w znacznej mierze poza kontrolą doboru naturalnego. Termin ewolucjonizm syntetyczny wprowadził J. Huxley (Evolution: The Modern Synthesis 1942); jako synonim ewolucjonizmu syntetycznego często jest stosowany termin neodarwinizm.