erynie

erynie, gr. Erinýes, zw. także eumenidami, gr. Eumenídes [‘życzliwe’],

mit. gr. bóstwa chtoniczne o dwojakim charakterze: groźne mścicielki przelanej w rodzinie krwi i wszelkich wykroczeń wobec naturalnego ładu, jednocześnie przyjazne opiekunki ładu świata przejawiajacego się w urodzaju.

Utożsamiane z rzymskimi furiami; według Hezjoda powstały ze spadłej na ziemię krwi okaleczonego Uranosa; wyrażały główną ideę religii greckiej — ścigały ludzi za przekroczenie miary (hýbris), głównie za morderstwo, zwłaszcza popełnione w rodzinie (Edyp, Orestes); symbolizowały ideę porządku świata bronionego przeciw anarchii; wraz z pojawieniem się instytucji sądów przekształciły się w opiekunki ziemi uprawnej, zwane eumenidami [‘łaskawymi’]; wątki mitu popularne u tragików ateńskich, w rzeźbie antycznej (tzw. Meduza Ludovisi) i w czasach nowożytnych (w poezji m.in. Les Erinyes Ch.-M. Leconte de Lisle’a).