Eisenstein Siergiej M., ur. 23 I 1898, Ryga, zm. 11 II 1948, Moskwa,
sowiecki reżyser, scenarzysta, scenograf, teoretyk sztuki i pedagog.
Eisenstein Siergiej M.
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Początkowo związany z teatrem Proletkultu w Moskwie; współpracownik W. Meyerholda; autor awangardowo-agitacyjnych inscenizacji komponowanych według zasady tzw. montażu atrakcji; od 1925 reżyser filmowy; jeden z największych twórców kina niemego, nowator i kodyfikator filmowego języka; doprowadził do perfekcji sztukę montażu jako głównego środka ekspresji, zerwał z narracją fabularną i psychologizmem, sprowadzając człowieka do roli trybiku w mechanizmie społecznym; wyjątkowość Eisensteina polegała na osiągnięciu wysokich walorów artystycznych przy jednoczesnym realizowaniu celów ideologiczno-propagandowych; tworzył wybitne dzieła nadając barokowym wizjom fakturę dokumentu, a w okresie dźwiękowym formę kompozycji malarsko-teatralnych, z wieloma motywami sado-masochistycznymi i mitologicznymi; najwybitniejsze filmy: uznawany za arcydzieło Pancernik Potiomkin (1925), Strajk (1925), Październik (1928), Staroje i nowoje (1929), Bieżyn ług (1935–37, nie dokończony), Niech żyje Meksyk! (1930–32, dla producenta amerykańskiego, nie dokończony), Aleksander Newski (1938) i Iwan Groźny (część 1 1944, część 2 premiera 1958); od 1937 profesor szkoły filmowej w Moskwie; prace teoretyczne; Wybór pism (1959), Nieobojętna przyroda (1956, wydanie polskie 1975).
