Działyńscy,
ród szlachecki herbu Ogończyk, osiadły na Pomorzu Gdańskim i w Wielkopolsce;
Działyńscy
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
nazwisko pochodzi od wsi Działyń nad Drwęcą w powiecie lipnowskim; jest jedną z gałęzi Kościeleckich, których przedstawiciel otrzymał w 1. połowie XV w. we władanie Działyń. Piotr, zm. 1494, pierwszy Działyński; jego prawnukami byli bracia: Paweł, zm. 1583, i Jan, zm. 1583; Paweł — kasztelan dobrzyński, był założycielem I gałęzi rodu, Jan — II gałęzi, bardziej dygnitarskiej, wygasłej w połowie XVIII w.; był on najwybitniejszym w XVI w. przedstawicielem rodu, od 1566 wojewodą chełmińskim, przyjacielem S. Hozjusza. Jego synowie: Mikołaj, ur. ok. 1540, zm. 1604, od 1584 wojewoda chełmiński, oraz Stanisław, zm. 1617, wojewoda malborski, od 1615 chełmiński; urzędy senatorskie osiągnęli zarówno syn Mikołaja, Paweł, zm. 1642, wojewoda pomorski, jego wnuk, Tomasz, zm. 1714, od 1702 wojewoda chełmiński, ostatni przedstawiciel tej odnogi rodu, jak i Stanisława — Mikołaj Erazm, zm. ok. 1659, biskup, i jego brat, Stanisław, zm. 1643, kasztelan gdański i chełmiński. Potomkowie najmłodszego z synów Stanisława, Mikołaja, zm. ok. 1648, byli kontynuatorami dygnitarskich tradycji rodu; syn Mikołaja, Michał, zm. 1687, 1687 wojewoda chełmiński, jego brat, Stanisław, zm. 1677, był od 1657 wojewodą malborskim; obaj synowie tego ostatniego zostali także senatorami: Jan, zm. 1692, w 1678 kasztelanem chełmińskim, Michał, zm. 1713, w 1706 kasztelanem brzesko kujawskim; syn tego ostatniego, Jakub, zm. 1756, dziedzic Działynia, był ostatnim przedstawicielem tej gałęzi rodu. Kontynuacją rodu stała się linia I — Pawła, która do największego znaczenia doszła w końcu XVIII w.; na początku XVIII w. jeden z przedstawicieli tej linii rodu, Józef, zm. 1735, dzięki korzystnemu związkowi małżeńskiemu odziedziczył Kórnik, a jego wnuk, Ignacy Józef Adam, ur. 1754, zm. 1797, również dzięki małżeństwu, dobra na Ukrainie. Brat Ignacego, Ksawery, ur. 1756, zm. 1819, dziedzic Konarzewa i Kórnika, 1786 uzyskał pruski tytuł hrabiowski. Synem Ksawerego był Adam Tytus, założyciel Biblioteki Kórnickiej, wydawca źródeł historycznych, mecenas sztuki. Ostatnim przedstawicielem rodu był syn Adama Tytusa, Jan Kanty.
