Dygasiński Adolf, ur. 7 III 1839, Niegosławice (Kieleckie), zm. 3 VI 1902, Grodzisk Mazowiecki,
pedagog, publicysta, pisarz.
Dygasiński Adolf
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
studiował nauki przyr. w warsz. Szkole Gł.; uczestnik powstania styczniowego; pracował gł. jako nauczyciel prywatny (od 1877 w Warszawie), także jako księgarz i wydawca (1871–77 w Krakowie); współredaktor „Wędrowca” i „Głosu”, inicjator i pierwszy redaktor pisma etnogr. „Wisła”; jeden z najwybitniejszych przedstawicieli pol. naturalizmu, w swych utworach dowodził tożsamości zasad życia ludzkiego i zasad życia przyrody, poprzez ukazanie analogii między zachowaniem oraz losem ludzi i zwierząt (Nowele, S. I–III 1884–85, m.in. Wilk, psy i ludzie, Co się dzieje w gniazdach, powieść Beldonek 1888), wynikającej z działania tych samych praw — walki o byt (powieść Właściciele 1887) i przemożnego wpływu dziedziczności (powieść Von Molken 1885); z tą biol. wizją świata, przybierającą z biegiem czasu cechy swoistej mitologii przyrody (poet. traktat Gody życia 1902), współistnieją elementy ostrej krytyki społ., zwłaszcza w utworach o życiu wsi (powieść Gorzałka 1894); popularność zdobyły opowiadania (np. Z siół, pól i lasów, t. 1–2, 1887) i powieści z życia zwierząt (As 1896, Zając 1900); ponadto Dygasiński był tłumaczem i autorem prac pedag. i popularyzatorskich. Pisma wybrane (t. 1–24 1949–53), Dzieła wybrane (t. 1–5 1954), Pisma pedagogiczne (1957), Listy (1972), Wybór nowel (1974).
