Dreyfusa sprawa

Dreyfusa sprawa, afera Dreyfusa,

konflikt wewn. i walka polit. we Francji na przeł. XIX i XX w.;

związana z fałszywym oskarżeniem A. Dreyfusa o szpiegostwo na rzecz Niemiec, jego degradacją i skazaniem oraz kampanią na rzecz rewizji procesu, uniewinnienia i rehabilitacji oskarżonego. S.D. znacznie wykraczała poza spór o jednostkowy wyrok sądowy, a istotną rolę odgrywało w niej także żydowskie pochodzenie oskarżonego; dotyczyła bowiem postaw moralnych i orientacji polit. społeczeństwa fr. — kształtowania priorytetów i hierarchii ich ważności; spowodowała, że społeczeństwo fr. podzieliło się na wrogie obozy: dreyfusistów (obrońców Dreyfusa) — środowiska lewicowych radykałów, demokratów i część socjalistów (hasła antymilitaryzmu, antyklerykalizmu, obrony praw człowieka i ustroju republikańskiego), oraz antydreyfusistów — sfery wojsk., ultramontańskie, hierarchia kośc. i ugrupowania nacjonalistyczne (obrona honoru armii, obrona kraju przed Niemcami oraz dążenie do zniszczenia rzekomego spisku Żydów, masonów i protestantów). Pomimo ułaskawienia Dreyfusa, a następnie jego rehabilitacji, s.D. całkowicie nie wygasła; w ciągu następnych lat była jeszcze niejednokrotnie powodem kryzysów rządowych; przyczyniła się do zerwania stosunków z Rzymem i spowodowała wzrost tendencji antymilitarystycznych we Francji; wywołując rozłam we fr. opinii publicznej, doprowadziła do ukształtowania się nowych orientacji, w tym skrajnej szowinistycznej prawicy i jej lig (m.in. Action Française). S.D. stanowiła także z jednej strony ważny moment kształtowania się nowoczesnego antysemityzmu, z drugiej zaś miała duży wpływ na rozwój poglądów T. Herzla (syjonizm).