Dmochowski Franciszek Ksawery

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Dmochowski Franciszek Ksawery, ur. 2 XII 1762, Oprawczyki (Podlasie), zm. 20 VI 1808, pod Błoniem,

ojciec Franciszka Salezego, publicysta i działacz polityczny, poeta, tłumacz, wydawca.

Od 1791 sekr. H. Kołłątaja, publicysta Kuźnicy Kołłątajowskiej; podczas powstania kościuszkowskiego kier. Wydziału Insurekcji w Radzie Najwyższej Nar., współredaktor pism powstańczych, należał do tzw. jakobinów polskich; po 1794 przywódca Deputacji Pol. w Paryżu; 1799 wrócił do kraju; współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1801–05 redaktor „Nowego Pamiętnika Warszawskiego”; autor poematu Sztuka rymotwórcza (1788; przeróbka L’Art poétique N. Boileau), w którym przeniósł na grunt literatury pol. założenia klasycyzmu fr. (zmodyfikowanego elementami sentymentalizmu); tłumacz utworów Homera (pierwszy pełny przekład Iliady, t. 1–3 1800–01), Wergilego (Eneida, księgi I–IX 1809), E. Younga, J. Miltona i in.; wydawca pism I. Krasickiego i F. Karpińskiego; Pisma rozmaite (t. 1–2 1826).