Dionizje
 
Encyklopedia PWN
Dionizje, Dionýsia,
nazwa świąt ku czci Dionizosa;
narodziły się z przeżycia świętości w stopniu nie spotykanym w innych obrzędach, z poczucia całkowitej spójni z bóstwem; w tym nurcie religijności powstały takie pojęcia, jak: ekstaza (gr. ékstasis), czyli niejako wyjście z siebie, entuzjazm (gr. enthousiasmós), czyli „ubóstwianie” — wejście, włączenie się w bóstwo. Kult boga wina i natchnienia od początku miał charakter orgiastyczny, z czasem złagodzony; ku jego czci odbywały się burzliwe procesje, w których brały udział maski przedstawiające bóstwa ziemi i płodności; z orszaków tych powstały formy sceniczne: komedia, tragedia i dramat satyrowy. Obchodzono 4 święta: Dionizje Wielkie (Miejskie), wprowadzone na początku rządów Pizystrata z okazji pełni Księżyca w miesiącu Elafebolion (marzec–kwiecień); poprzedzały je zimowe uroczystości Lenajów w połowie miesiąca Gamelion (styczeń–luty) i Dionizje Małe (Wiejskie), obchodzone przez ludność osad attyckich w miesiącu Posejdeon (grudzień–styczeń) oraz święta obchodzone od 11 do 13 miesiąca kwiatów, Antesterionu (luty–marzec), zw. Antesteriami. Do programu uroczystości Dionizji Wielkich wprowadzono ok. 534 p.n.e. przedstawienia dramatyczne w formie tragedii; wcześniej — między 581 a 561 — na orchestrze świętego okręgu Dionizosa z okazji Lenajów urządzono w Atenach pierwsze przedstawienie dramatyczne w formie komedii. Sakralny dramat w mitologicznej oprawie, z niedopowiedzeniami (jak przystało na misteria), ukazał w teatrze Eurypides (Bachantki).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Poussin Nicolas, Bachanalie, 1637 — National Gallery, Londyn.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Tycjan, Bachanalia na wyspie Andros, 1518–19 — Museo del Prado, Madryt fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Rygier Teodor, Bachantka, 1887 — Muzeum Narodowe, Krakówfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia