Derain André
 
Encyklopedia PWN
Derain
[dörę̣]
André Wymowa, ur. 10 VI 1880, Chatou, zm. 8 IX 1954, Garches,
francuski malarz, grafik, rzeźbiarz i scenograf, przedstawiciel fowizmu.
Kalendarium
Urodził się 10 VI 1880 w Chatou koło Paryża. 1896 kształcił się w Académie Carrière w Paryżu oraz samodzielnie studiował dzieła malarstwa przechowywane w Luwrze; po odbyciu służby wojskowej (1901–04) kontynuował naukę w Académie Julian w Paryżu (1904). Z tym miastem był związany przez większą część życia.
Okres awangardy — fowizm i kubizm
W 1900 Derain poznał M. Vlamincka, z którym zaprzyjaźnił się i dzielił pracownię w Chatou (1900–01); oprócz Vlamincka silny wpływ na twórczość Deraina wywarło malarstwo P. Cezanne’a, V. van Gogha i P. Gauguina — zaczął tworzyć pejzaże zestawiając plamy czystych barw, bez światłocienia. Równocześnie André Derain żywo interesował się współczesną filozofią niemiecką, najchętniej studiował pisma F. Nietschego. W 1905 wraz z grupą malarzy (m.in. H. Matisse, Vlaminck, A. Marquet, O. Fries) uczestniczył w Salonie Jesiennym. Obrazy tam wystawione wywołały ostre reakcje krytyków; malarzy nazwano les fauves [‘dzikie bestie’] (→ fowizm). W malarstwie Deraina nastąpił okres fascynacji kolorem (Efekt słońca na wodzie 1905), lecz artysta nie zaniedbywał przy tym kompozycji obrazu (Łodzie 1904 — Museum of Modern Art, Nowy Jork). W tym samym czasie zajmował się też rzeźbą, w której są wyraźne wpływy twórczości Gauguina. Najlepsze fowistyczne płótna Deraina pochodzą z Londynu, gdzie przebywał 1905 (Most Westminsterski 1905 — Nowy Jork, Museum of Modern Art). Przed 1906 Derain stał się znaną postacią paryskiego Montmartre’u, przyjaźniąc się m.in. z M. Jacobem, A. Salmonem, G. Apollinairem; 1907 do grona jego przyjaciół dołączyli G. Braque i P. Picasso — pod wpływem kubizmu zaczął wówczas wyciszać kolorystykę i poświęcać więcej uwagi konstrukcji obrazów. Zainteresował się sztuką ludową, wczesnośredniowieczną (Kąpiące się 1907 — Museum of Modern Art, Nowy Jork), a także egzotyczną — zwłaszcza rzeźbą afrykańską i indyjską. Równocześnie uległ fascynacji mistycyzmem i ezoteryką. W latach 1908–10 pozostawał w bliskich stosunkach z Picassem i Braque’iem, z którymi łączył go również fakt, iż wszyscy trzej byli związani stałym kontraktem z wybitnym marszandem D.-H. Kahnweilerem.
Poszukiwania i inspiracje
Około 1910 André Derain odszedł od kubizmu, a jego malarstwo zaczęło operować stylizacją (Martwa natura 1912 — Ermitaż, Sankt Petersburg), zdradzać podobieństwa do stylu N. Poussina; 1914–19 naśladował mistrzów Quattrocenta i weneckiego Cinquecenta, przeszedł przez tzw. okres gotycki (Dwie siostry 1913 — Statens Museum for Kunst, Kopenhaga); coraz bardziej zacierał ślady indywidualnego stylu, zagłuszone różnorodnymi fascynacjami. Po 1919 wykonywał dekoracje do Les Ballets Russes S. Diagilewa (La Boutique Fantastique); w jego obrazach pojawiły się motywy teatralne (Arlekin i Pierrot 1924 — Musée de l’Orangerie, Paryż); wykonywał także ilustracje do książek, np. do Satyriconu Petroniusza (1934), Pantagruela F. Rabelais’go (1943). Próbował swych sił jako teoretyk sztuki, pisząc nieopublikowany tekst De pictura rerum (lata 20.), zgromadził też znaczną kolekcję dzieł sztuki — zarówno europejskiej (m.in. obrazy J.B.C. Corota, którego twórczość go inspirowała), jak i egzotycznej. Ulubionymi tematami Deraina w tym okresie były martwe natury (Stół kuchenny 1923–24 — Musée de l’Orangerie, Paryż), pejzaże, portrety oraz akty o ciepłym kolorycie (Portret dziewczyny 1925 — Institute of Art, Detroit), choć w latach 30. i 40. odwoływał się również do tematyki mitologicznej. Derain zginął w wypadku samochodowym pod Garches 8 IX 1954.
Jakkolwiek styl jego malarstwa uległ geometryzacji, problem barwy nigdy nie stracił dla niego znaczenia.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Derain André, Doki w Londynie, 1906 — Tate Gallery, Londynfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Derain André, Postacie na łące, 1906 — kolekcja prywatna, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia