Dawid
 
Encyklopedia PWN
Dawid, data ur. nieznana, Betlejem(?), zm. ok. 970 p.n.e., Jerozolima,
od ok. 1010 król Judy, z pokolenia Judy.
Kalendarium
Data urodzenia nieznana, Betlejem(?). Był ojcem Salomona. Początkowo pełnił służbę na dworze Saula, na stałe pozostał na jego dworze po zabiciu Goliata; później został dowódcą wojsk królewskich.
Twórca zjednoczonego państwa
Po śmierci Saula obwołał się królem, obierając za stolicę Hebron — w ciągu ok. 7 lat udało mu się przejąć panowanie nad plemionami północnymi — zamierzał stworzyć silne, zjednoczone państwo izraelskie. Około 1103 zdobył Jerozolimę z rąk Jebuzytów i tam przeniósł swoją stolicę oraz Arkę Przymierza, czyniąc z Jerozolimy centrum religijne i polityczne państwa; w procesie konsolidacji królestwa podporządkował sobie państewka aramejskie, Ammonitów, Moabitów, Edomitów, Amalekitów i Filistynów; utrzymywał dobre stosunki z miastami i portami fenickimi. Doprowadził do potęgi królestwo Izraela, umacniając organizację wewnętrzną państwa i utrzymując doświadczoną, stałą armię złożoną głównie z najemników. Dawid sprawował władzę absolutną, wprowadził wysokie podatki i system robót przymusowych, co m.in. przyczyniło się do buntu niezadowolonych mas ludności pod przywództwem jego syna, Absaloma. Dawid musiał na jakiś czas uciec z Jerozolimy, później jednak odzyskał tron, Absalom zaś, wbrew rozkazowi Dawida, został zamordowany. Tradycja biblijna przypisuje Dawidowi autorstwo wielu utworów, m.in. Księgi Psalmów. Zmarł ok. 970 p.n.e. w Jerozolimie.
W sztuce
Dawid jest jedną z najczęściej prezentowanych w sztuce (głównie chrześcijańskiej) postaci ze Starego Testamentu; ukazywano go jako proroka, króla-śpiewaka (w koronie, z harfą lub cytrą), pasterza, wojownika. Najstarsze przedstawienia pochodzą z III w. (malowidła w synagodze w Dura Europos). W średniowieczu najpopularniejszy był wizerunek Dawida jako króla-śpiewaka, motyw ten pojawiał się w iluminowanych kodeksach, w rzeźbie architektonicznej (Moissac, kościół Saint-Pierre, Ripoll, katedra — oba XII w.; Trzebnica, kościół Cysterek, ok. 1230–1240), na witrażach (katedra w Chartres, XIII w.); ukazywano go również jako proroka (Studnia Mojżesza, kartuzja w Champmol koło Dijon, 1398–1405, C. Sluter). W okresie nowożytnym wielką popularnością, zwłaszcza we Włoszech, cieszył się temat triumfu Dawida nad Goliatem (Dawid z mieczem lub procą w dłoni i głową Goliata u stóp lub w ręku), interpretowany politycznie jako symbol walki włoskich republik miejskich o niezależność (rzeźby Donatella, 1430, A. del Verrocchia, ok. 1470, Michała Anioła, 1501–04). Ponadto wizerunek Dawida pojawiał się w scenach kąpieli Betsabe, w przedstawieniach Drzewa Jessego (jako jeden z przodków Chrystusa).
Od średniowiecza powstawały też całe cykle, w sposób narracyjny opowiadające dzieje Dawida (ilustracje biblijne J. Ammana, L. Cranacha). W XVI–XVIII w. Dawida jako patrona muzyki przedstawiano często na prospektach organowych (kościół Bernardynów w Leżajsku, katedra w Oliwie).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Sceny z życia Dawida, miniatura z XII w. — Pierpont Morgan Library, Nowy Jork fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Michał Anioł, Dawid, 1501–04 — Akademia Sztuk Pięknych, Florencjafot. G. Gałązka/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Dawid grający na harfie, ok. 846 miniatura w Biblii Karola Łysego (zwanej też Biblią Viviana) Paryż, Bibliothéque nationalefot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Donatello, Dawid, marmurowa rzeźba z katedry we Florencji, 1408–1409 — Museo Nationale Bargello, Florencjafot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Leyden Lucas van, Dawid przed Saulem, miedzioryt, 1508 fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Trzebnica, tympanon romański z kościoła Św. Bartłomieja i Św. Jadwigi, XIII w. fot. W. Kryński/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Król Dawid i nimfa Melodia wśród owiec, miniatura w Psałterzu Paryskim, X w. — Bibiothèque nationale, Paryżfot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Dawid, miniatura w Biblii św. Stefana Hardinga (1050–1134) — Bibliothèque municipale, Dijonfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia