dandyzm

dandyzm

[ang. dandy ‘elegant’, ‘fircyk’],

określenie zjawiska ukształtowanego ok. 1815 w wyższych warstwach społeczeństwa ang., oznaczające elegancję, wykwint, oryginalność, zarówno w ubiorze, jak i zachowaniach;

kojarzona zwłaszcza z nazwiskami G. Brummela (J.A. Barbey d’Aurevilly Du dandysme et de George Brummel), zw. Beau, i G. Byrona, moda ta wkrótce przeniosła się na kontynent, gł. do Francji, nabierając charakteru specyficznej formacji duchowej i intelektualnej, opisanej przez Ch. Baudelaire’a w szkicu Malarz życia współczesnego, a składającej się m.in. z takich elementów, jak: pogarda dla mieszczańskiego społeczeństwa i jego norm, kult piękna, narcyzm, teatralizacja życia, skłonność do paradoksu; dyspozycje te ujawniły się także w literaturze, zarówno w formie ironicznej i sceptycznej postawy twórcy (m.in. A. de Musset, H. Heine), jak i kondycji postaci lit. (np. niektórzy bohaterowie H. de Balzaca); w epoce modernizmu najbardziej wyrazisty kształt przejawy d. przybrały w pisarstwie O. Wilde’a, w XX w. wystąpiły m.in. w twórczości J. Cocteau.