Damaszek

Damaszek, Dimashq,

stolica Syrii, ośrodek adm. muhafazy Damaszek, na wschodnich stokach gór Antyliban, nad rz. Barada.

— 1,6 mln mieszk., zespół miejski 2,8 mln (2008); Jedno z najstarszych, stale zamieszkanych miast Bliskiego Wschodu; ślady osadnictwa już z 3 tysiącl. p.n.e., w X w. p.n.e. stol. Aramejczyków (wymienione w Biblii); w VIII w. p.n.e. należało do Asyrii, w VII — Babilonii, VI — Persji, IV — greckie, I — rzym.; od IV w. n.e. ważne miasto garnizonowe Bizancjum; 635 zdobyte przez Arabów, 661–750 przeżywało rozkwit jako stol. kalifatu Umajjadów; 1148 bezskutecznie oblegane przez krzyżowców; 1401 zniszczone przez mong. wojska Timura, który kazał najlepszych rzemieślników uprowadzić do Samarkandy; od 1516 Damaszek w imperium osmańskim; w poł. XIX w. gwałtowne i krwawe zamieszki na tle rel. (prześladowania ludności żydowskiej i chrześc.); 1918 zajęty przez wojska ang.-fr.-arabskie, od 1920 mandat fr.; 1925–27 kilkakrotnie bombardowany w czasie powstań antyfr.; 1941 fr. zwolennicy gen. Ch. de Gaulle’a z pomocą wojsk bryt. oderwali Damaszek od rządu Vichy; od 1946 stol. niepodległej Syrii. Największe miasto kraju; gł. ośr. gospodarczy i kult.-nauk. Syrii; przemysł włók. (zwłaszcza bawełniany), elektron. (m.in. produkcja telewizorów), maszyn., spoż., materiałów bud., szklarski, obuwniczy; ważny ośrodek handl. (coroczne targi międzynar.); rozwinięte rzemiosło (tkaniny, odzież, dywany, wyroby metal. i in.); gł. węzeł komunik. kraju; połączenie kol. i drogowe z Halab, Ammanem i Bejrutem, międzynar. port lotn.; uniw. (zał. 1923), politechnika, akad. med., biblioteka nar., muzea; ośr. turyst.; jedno ze świętych miast islamu. Damaszek leży na zachodnim skraju Pustyni Syryjskiej, w oazie nawadnianej przez rz. Barada i Taurat, słynnej z ogrodów; północna część Damaszku (rozbudowana gł. po II wojnie świat.) obejmuje nowoczesne dzielnice mieszkaniowe, przem. i handl.; znajduje się tu również siedziba rządu, urzędy oraz uniw., teatry i parki; w południowej, starej części miasta (wpisana na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO), otoczonej częściowo murami znajdują się liczne zabytki: meczet Umajjadów (przebudowany w VIII w. z bazyliki Św. Jana Chrzciciela), mauzoleum i szpital (XII–XIII w.), mauzolea grobowe, mury obronne i cytadela (XIII–XIV w.), meczety kopułowe (XIV–XVIII w.), zabytkowe domy mieszkalne, karawanseraje i targowiska.

Damaszek, meczet Umajjadów (Syria)