dalekopis

dalekopis,

telekom. rodzaj aparatu telegraficznego drukującego, o działaniu arytmicznym (systemu start–stop);

stosowany w sieciach dalekopisowych (genteks), teleksowych (teleks) oraz w technice przetwarzania danych.

Rozróżnia się dalekopisy elektryczno-mech. i elektroniczne. Dalekopis elektryczno-mechaniczny składa się z zespołu nadawczego i odbiorczego, uruchamianych okresowo w celu nadania lub odebrania znaku pisma. Główne elementy zespołu nadawczego stanowią: klawiatura, koder i modulator; po naciśnięciu klawisza klawiatury, odpowiadającego danemu znakowi pisma, na wyjściach kodera pojawiają się napięcia (o znaku dodatnim lub ujemnym), które w modulatorze zostają przekształcone w ciąg impulsów poprzedzony impulsem startowym; w zależności od zastosowanego alfabetu telegraficznego ciąg ten ma zwykle długość 5, 7 lub 8 elementów (w telegrafii najczęściej jest stosowany alfabet 5-elementowy, umożliwiający przekazanie 32 różnych znaków, w technice przetwarzania danych — 7-elementowy, umożliwiający przekazanie 128 znaków); po wysłaniu ciągu impulsów zespół nadawczy wyłącza się samoczynnie. Zespół odbiorczy dalekopisu składa się z demodulatora, dekodera i drukarki; odebrany z łącza ciąg impulsów zostaje w demodulatorze przekształcony w odpowiednią kombinację napięć dodatnich i ujemnych, która za pośrednictwem dekodera uruchamia w drukarce właściwą czcionkę. Przesłany znak jest drukowany na taśmie papierowej (dalekopis taśmowy) lub na wstędze papierowej (dalekopis arkuszowy). Dalekopis może być dodatkowo wyposażony w czytnik i dziurkarkę taśmy papierowej (umożliwiającą rejestrowanie odbieranego tekstu na taśmie i jego dalszą retransmisję) oraz wzywak (umożliwiający nawiązanie połączenia z żądanym abonentem sieci teleksowej).

Dalekopis elektroniczny ze sterowaniem mikroprocesorowym wyposażony jest w klawiaturę zbliżoną do komputerowej, sterownik mikroprocesorowy, bufor wejściowy, drukarkę lub monitor ekranowy oraz czytnik lub perforator taśmy papierowej; funkcje sterownika mikroprocesorowego polegają w nadajniku na rozpoznaniu naciśniętego klawisza, wytworzeniu związanej z nim kombinacji impulsów i przekazaniu jej do bufora wejściowego, a w odbiorniku — na analizie odebranego z bufora sygnału i wydrukowaniu przyporządkowanego mu znaku pisma; bufor wejściowy w nadajniku dokonuje przekształcenia kombinacji impulsów w sygnał elektr. przesyłany linią telegraficzną, a w odbiorniku — przekształcenia sygnałów telegraficznych w postać odpowiednią dla sterownika; pamięć półprzewodnikowa umieszczona w sterowniku umożliwia m.in. zapamiętywanie tekstów wiadomości wysyłanych i odbieranych oraz numerów abonentów sieci teleksowej.

Rozwój nowoczesnych technik przesyłania informacji (m.in. poczty elektronicznej, telefaksu) i przetwarzania danych spowodował ograniczenie roli sieci teleksowych oraz zaprzestanie stosowania dalekopisów jako terminali komputerowych. Prototypem dalekopisu był aparat telegraficzny skonstruowany 1871 przez E. Graya; pierwszym dalekopisem wprowadzonym do powszechnego użytku (1910 w USA przez Postal Telegraph and Cable Co.) był aparat pomysłu Amerykanów: Ch. i H. Krum.