Czortków, Czortkiw, Chortkiv,
m. na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, nad Seretem (dopływ Dniestru).
Czortków
Encyklopedia PWN
— 28 tys. mieszk. (2005); w XIV w. włączony do Polski; wzmiankowany 1522; 1532 prawa miejskie; 1672–83 w granicach Turcji; od 1772 w zaborze austr.; otoczony kultem obraz Matki Bożej (ob. w kościele Św. Jacka w Warszawie); w okresie międzywojennym w granicach Polski; IX 1939–41 pod okupacją sowiecką, deportacje ludności (gł. Polaków) w głąb ZSRR; 1939–44 rejon działania konspiracyjnego hufca Szarych Szeregów pod dow. J. Opackiego („Prus”); 21/22 I 1940 próba zorganizowania powstania przez pol. podziemne organizacje (Orzeł Biały i Pol. Organizację Wojsk.); uczestniczyło 120–150 osób; w następstwie represje NKWD; 1941–44 pod okupacją niem.; 1945–91 w Ukr. SRR. Przemysł spoż., odzieżowy, naprawcze zakłady samochodowe; muzeum; 2 drewniane cerkwie i zamek z XVI w. Od XVI w. duże skupisko Żydów (1941 ok. 8 tys., czyli ok. 63% mieszk.); w XIX i na pocz. XX w. ośr. chasydzki skupiony wokół cadyka Dawida Mojżesza (zm. 1900) i jego potomków; podczas okupacji niem. 1941–44 pogromy Żydów (m.in. 6 VII 1941); 1941–43 getto (większość więźniów wywieziono do ośr. zagłady w Bełżcu. Zachował się tzw. dwór cadyka.
