Czartoryski Adam Kazimierz, książę, ur. 1 XII 1734, Gdańsk, zm. 19 III 1823, Sieniawa,
syn Augusta Aleksandra, od 1761 mąż Izabeli z Flemmingów, ojciec Adama Jerzego, Konstantego Adama Aleksandra, Marii Wirtemberskiej, polityk, pisarz, krytyk literacki i teatralny,
Czartoryski Adam Kazimierz
Encyklopedia PWN
czł. Familii (początkowo jej kandydat na króla Polski), należał do grupy reformatorów skupionych przy Stanisławie Auguście Poniatowskim; marszałek sejmu 1764, od 1768 komendant Szkoły Rycerskiej (oprac. Katechizm kadecki 1774), 1773–80 czł. Komisji Edukacji Narodowej (zajmował się m.in. sprawą wychowania dziewcząt), od 1788 poseł na Sejm Czteroletni, zwolennik Konstytucji 3 maja; nie zgodził się przystąpić do konfederacji targowickiej, po 1795 osiadł w Puławach; 1812 marszałek sejmu nadzwyczajnego; twórca tzw. małego „Monitora”1763 i współtwórca dużego „Monitora”, autor komedii (dla sceny szkoły kadetów i Teatru Narodowego), m.in. Panna na wydaniu (1771; w przedmowie teoria dramatu postulująca m.in. adaptowanie obcych wzorów do problematyki i realiów pol.), Kawa (1779) oraz Myśli o pismach polskich (1810); patronował pracom B. Lindego nad słownikiem; wybór Komedie (1955).