Coulomb Charles Augustin
 
Encyklopedia PWN
Coulomb
[kulą̣]
Charles Augustin de Wymowa, ur. 14 VI 1736, Angoulême, zm. 23 VIII 1806, Paryż,
fizyk francuski.
Kalendarium
Urodził się 14 VI 1736 w Angoulême. Rodzina Coulombów przeprowadziła się z południowo-zachodniej Francji do Paryża i tu Charles kształcił się w gimnazjum. Po jego ukończeniu, 1760 rozpoczął trwającą dwa lata naukę w Szkole Inżynierii i 1762 uzyskał stopień porucznika wojsk inżynieryjnych. W latach 1763–72 przebywał na Martynice (projektował fortyfikacje i prowadził ich budowę). W 1772 zrezygnował ze służby wojskowej i poświęcił się pracom badawczym. Po wybuchu rewolucji, odsunął się od życia publicznego i przeniósł do swej małej posiadłości w pobliżu Blois. Po rewolucji powrócił do pracy naukowej. Od 1781 był członkiem francuskiej Akademii Nauk. Zmarł 23 VIII 1806 w Paryżu.
Badania
Wczesne prace Coulomba były związane z naukami technicznymi. Zajmował się teorią maszyn prostych, lepkością cieczy, tarciem. Badania te opisał 1779 w rozprawie Théorie de machines simples ..., która 1781 została nagrodzona przez francuską Akademię Nauk i przyniosła autorowi członkostwo w akademii. Coulomba zajmowały także zagadnienia wytrzymałości materiałów, m.in. 1776 wysunął hipotezę głoszącą, że miarą odkształcenia jest największe naprężenie styczne (ono decyduje o przejściu materiału w stan plastyczny). Hipoteza ta nosi nazwy: hipoteza Coulomba–Treski, hipoteza Treski–Guesta (opracowali ją także H. Tresca 1872 i J.J. Guest 1900).
Najważniejsze odkrycia
Wyjątkowe znaczenie miały prace Coulomba dotyczące elektrostatyki i magnetyzmu. W 1785 zmierzył siłę wzajemnego oddziaływania dwóch naładowanych elektrycznie kulek. Do pomiarów użył wagi skręceń. Waga skręceń (waga torsyjna) jest czułym przyrządem służącym do pomiaru małych sił (elektrostatycznych, magnetycznych lub grawitacyjnych). Na przykład wykorzystuje się parę sił działających na umieszczone na cienkiej belce dwie jednakowe masy (ładunki). Siły te powodują obrót belki o określony kąt. Pomysł takiego urządzenia podał ok. 1770 J. Michell. Coulomb posługiwał się wagą własnej konstrukcji, w której wykorzystał zależność kąta skręcenia srebrnego drutu od skręcającego momentu siły. Moment skręcający był wywołany oddziaływaniem naładowanych kulek, z których jedna była przytwierdzona do końca drutu za pomocą igły, a druga wprowadzana do urządzenia. Wartość skręcenia drutu wywołanego odpychaniem kulek mierzył mikrometrem. Coulomb badając kulki naładowane jedo-, a potem różnoimiennie, odkrył prawo oddziaływania ładunków elektrycznych i sformułował jedno z podstawowych praw elektrostatyki, mówiące, że siła wzajemnego oddziaływania dwóch ładunków elektrycznych jest wprost proporcjonalna do ich iloczynu, a odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między nimi (Coulomba prawo).
W tymże roku zmierzył siłę oddziaływania biegunów magnetycznych i sformułował prawo oddziaływania mas magnetycznych. Do tych badań musiał zmodyfikować swoją wagę skręceń. Coulomb jako pierwszy opisał dokładnie metodę pomiarów i analizę uzyskanych wyników. Mimo to były one negowane przez niektórych uczonych przez wiele lat.
Coulomb ponadto rozwinął teorię elektryzowania powierzchniowego przewodników i 1786 odkrył zjawisko ekranowania elektrycznego ciał umieszczonych wewnątrz przewodników wydrążonych (np. wewnątrz pustej kuli metalowej).
W wyniku badań nad oddziaływaniem ziemskiego pola magnetycznego na igłę magnetyczną 1789 wprowadził pojęcie momentu magnetycznego. Prace Coulomba stworzyły podstawę do przekształcenia wiedzy o elektryczności w dyscyplinę naukową. Od jego nazwiska pochodzi nazwa jednostki ładunku elektrycznego kulomb.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Coulomb Charles Augustin de, rysunek przedstawiający wagę skręceń skonstruowaną przez Coulomba fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia