Cellini Benvenuto
 
Encyklopedia PWN
Cellini
[czellịni]
Benvenuto Wymowa, ur. 1 XI 1500, Florencja, zm. 14 II 1571, tamże,
włoski złotnik, medalier, rzeźbiarz i pisarz.
Kalendarium
Urodził się 1 XI 1500 we Florencji. Jego pierwszym nauczycielem od 1513 był florencki złotnik M. de’Brandi; naukę kontynuował w innych warsztatach Florencji, Sieny, Bolonii i Pizy. W 1519–21 przebywał w Rzymie, gdzie m.in. studiował sztukę antyczną; podczas kolejnego pobytu (1524–27) pracował dla kręgu papieskiego, poznał też wielu artystów, m.in. L. Penniego, G. Romano, F. Salviatiego (nie zachowały się wykonane wówczas wyroby jubilerskie); po 1527 artysta wyjechał do Florencji i Mantui, gdzie pracował dla księcia Gonzagi. W 1528–34 przebywał ponownie w Rzymie, dla Klemensa VII robił medale, a dla mennicy papieskiej sztance do monet. Następne lata spędził, podróżując między Florencją, Neapolem i Padwą.
Działalność na dworach Franciszka I i Kosmy I Medyceusza
W 1538 wyjechał do Paryża; 1540–45 pozostawał w służbie Franciszka I, dla którego zaprojektował 12 kandelabrów z naturalnej wielkości posągami bogów i bogiń, brązową płaskorzeźbę Nimfa z Fontainebleau (1543), przeznaczoną do dekoracji głównego wejścia zamku w Fontainebleau, oraz słynną Solniczkę Franciszka I (1540–43), która w miniaturowej skali prezentuje wszystkie najbardziej charakterystyczne cechy rzeźby manierystycznej — we Francji Cellini po raz pierwszy mógł w pełni ujawnić swój talent rzeźbiarza. Po powrocie do Florencji pracował dla Kosmy I Medyceusza (1545–53), a będąc m.in. konserwatorem medycejskiej kolekcji rzeźby antycznej, mógł pogłębić znajomość sztuki starożytnej; zajął się też rzeźbą w brązie (popiersia Kosmy I 1547 i Bionda Altvitiego ok. 1550) oraz w marmurze: Ganimedes, Apollo i Hiacynt, Narcyz (1548–57). Monumentalnym dziełem Celliniego był posąg Perseusza z głową Meduzy (1557), który miał stanąć w Loggia dei Lanzi we Florencji obok Judyty i Holofernesa Donatella, Dawida Michała Anioła, Herkulesa i Kakusa B. Bandinellego. We Florencji artysta miał też wykonać prace rzeźbiarskie do katedry, lecz powstał tylko marmurowy Krucyfiks (1562 — obecnie Escorial).
Życie prywatne słynnego manierysty
Odsunięty od głównego nurtu artystycznego Florencji (po 1564), w ostatnich latach życia Benvenuto Cellini podyktował swoją biografię, która należy do kanonu literatury włoskiej i stanowi źródło wiedzy na temat jego życia i pracy. Był autorem traktatów o sztuce (Trattati dell’oreficeria e della scultura 1568), sonetów i rozważań teoretycznych. Zmarł 14 II 1571 we Florencji. Jego Solniczka i Perseusz z głową Meduzy należą do najsławniejszych dzieł sztuki manierystycznej.
Cellini był człowiekiem gwałtownego charakteru, popełnił kilka morderstw, które darowano mu dzięki protekcji możnych mecenasów; wielokrotnie oskarżano go o kradzieże, malwersacje powierzanych materiałów, czyny nierządne, co było przyczyną kilkakrotnej banicji, nieustannej zmiany miejsca pobytu i poszukiwania nowych patronów; niezwykle ambitny, rywalizował o względy mecenasów i sławę zwłaszcza w środowisku florenckim.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Cellini Benvenuto, Solniczka Franciszka I, 1543 — Kunsthistoriches Museum, Wiedeńfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia