Urodził się 17 I 1600 w Madrycie. Wybitny przedstawiciel europejskiego teatru barokowego. Wcześnie osierocony przez rodziców, kształcił się w kolegium jezuickim, a następnie przygotowywał do kariery duchownej na uniwersytecie w Alcalá i w Salamance. Studia teologiczne porzucił 1620; po powrocie do stolicy prowadził burzliwy tryb życia, popadał często w konflikt z prawem. Pierwsze sukcesy odniósł w konkursach poetyckich, a 1623 debiutował komedią Amor, honor y poder. W kolejnych latach przebywał prawdopodobnie w Lombardii oraz we Flandrii, walcząc w oddziałach hiszpańskich i podróżując; od 1625 godził karierę dramaturga ze służbą na dworach arystokratów. Jego sztuki stały się wkrótce podstawą repertuaru sceny królewskiej (w parku Buen Retiro), która 1635 zainaugurowała działalność pełną przepychu inscenizacją komedii Calderóna de la Barca Los encantos de Circe y peregrinación de Ulises; pisał też na zamówienie rad miejskich głównie miast Hiszpanii. Triumfom teatralnym zawdzięczał godność kawalera rycerskiego zakonu Santiago, nadaną mu 1636 przez króla Filipa IV; z tego tytułu uczestniczył m.in. w tłumieniu powstania w Katalonii (1640–42), uzyskując za zasługi wojenne dożywotnią zapomogę królewską. Nieszczęścia osobiste (m.in. śmierć ukochanej kobiety), a także nasilające się poczucie rozczarowania wobec świata i ludzi, skłoniły go do przywdziania habitu tercjarza franciszkanów (1650), a w rok później przyjęcia święceń kapłańskich (1653 kapelan w Toledo, 1663 honorowy kapelan króla). Ostatnie lata życia Calderón de la Barca spędził w całkowitym niemal osamotnieniu, poświęcając się lekturom i medytacjom; z tego okresu pochodzą głównie autos sacramentales i tzw. fiestas reales — utwory uświetniające uroczystości dworskie. Zmarł 25 V 1681 w Madrycie. Zachowana do naszych czasów spuścizna teatralna Calderóna de la Barca obejmuje ok. 120 komedii i dramatów, ponad 70 autos oraz blisko 20 drobniejszych kompozycji, jak intermedia czy zarzuele. W 1636–77 wydano 5 tomów jego dzieł, z czego 4 pierwsze Calderón de la Barca zaaprobował, nie uznał jednak tomu ostatniego z uwagi na zamieszczenie w nim kilku sztuk innych autorów oraz liczne błędy tekstu.
Twórczość — ponadczasowe rozprawy moralne Twórczość Calderóna de la Barca wyrasta z tych samych narodowych korzeni co wcześniejsza od niej dramaturgia Lopego de Vega, powracają w niej niejednokrotnie podobne motywy i wątki fabularne. Tym niemniej żywa i nieskrępowana inwencja Lopego ustępuje u Calderóna de la Barca miejsca sztuce o odmiennych założeniach estetycznych, chłodnej i refleksyjnej, ale zarazem olśniewającej urodą słowa poetyckiego i poruszającej przenikliwym zobrazowaniem ludzkich namiętności, mimo nadmiernego niekiedy spiętrzenia efektownych figur retorycznych oraz skrajnej kontrastowości charakterów. Dzięki umiejętności skondensowania akcji dramaturgicznej i problematyki ideowej w pełnych ekspresji scenach i monologach, Calderón de la Barca osiągnął w najlepszych ze swych dzieł głębię i siłę wyrazu scenicznego nadające tym utworom rangę ponadczasowych traktatów moralnych o naturze człowieka i jego przeznaczeniu. Należą do nich w szczególności sztuki o problematyce filozoficznej, jak Życie jest snem (1635), którego główny bohater, polski królewicz Zygmunt, stacza zwycięską walkę z fatum i własnymi słabościami, a także utwory moralno-religijne, jak Książę niezłomny (1629) i Czarnoksiężnik (ok. 1637). W dorobku Calderóna de la Barca uderza rozmaitość tematów i rodzajów, od komedii obyczajowych spod znaku „płaszcza i szpady” (Niewidzialna kochanka 1629, Dwoje bram — trudna straż 1629, Guárdate del agua mansa 1649), poprzez poetyckie utwory o tematyce historyczno-legendarnej (jak La hija del aire 1653, której bohaterką jest królowa Semiramida) i mitologicznej (Eco y Narciso 1661, La estatua de Prometeo 1672), aż po znamienne dla XVII-wiecznej literatury hiszpańskiej dramaty honoru, ze słynnym Alkadem z Zalamei (ok. 1640), występującym w obronie godności osobistej hiszpańskich wieśniaków, i dramaty zazdrości (El mayor monstruo, los celos 1634, Lekarz swego honoru 1635, Tajna krzywda — skryta zemsta 1635). Osobną grupę stanowią autos sacramentales (m.in. El gran mercado del mundo ok. 1633, Uczta Baltazara 1634, Wielki teatr świata ok. 1635, moralitet o marności dóbr doczesnych w obliczu nieodwracalnej śmierci, posługujący się konwencją „teatru w teatrze”, pojawia się tu motyw życia jako komedii reżyserowanej przez Boga — jeden z toposow baroku); również one dzielą się na kilka grup (m.in. historycznych, mitologicznych, biblijnych). W autos najpełniej dochodzi do głosu kontrreformacyjna teologia soboru trydenckiego, wzbogacona tezami schrystianizowanego neostoicyzmu.
Dzieje sławy Sława Calderóna de la Barca przechodziła zmienne koleje losu; o ile w XVIII w. kwestionowano jego twórczość z punktu widzenia estetyki klasycyzmu, pod koniec stulecia sztuki jego odzyskały dawną popularność, a z początkiem XIX w. romantycy niemieccy i angielscy uznali Calderóna de la Barca za jednego z największych poetów dramatycznych w historii, na równi z W. Szekspirem. Natomiast wielkość Calderóna de la Barca kwestionowali pozytywiści, widząc w nim głównie głosiciela ideologii absolutyzmu hiszpańskiego i jezuickiego katolicyzmu. Teatr Calderóna de la Barca, za życia pisarza często adaptowany w sąsiedniej Francji, wpłynął inspirująco na wielu autorów europejskich, szczególnie na romantyków i symbolistów. Dzisiejsza krytyka uznaje równorzędność geniuszu Lopego de Vega i Calderóna de la Barca, przyznając każdemu z nich wybitne, choć odmienne zasługi w ukształtowaniu narodowego oblicza hiszpańskiej sceny.
Recepcja w Polsce Polska recepcja Calderóna de la Barca, znacznie skromniejsza niż w krajach zachodniej Europy, datuje się od przedstawionej 1690 w Gdańsku przez niemiecką kompanię aktorską J. Veltena popularnej komedii Lances de amor y fortuna; 1782 inna trupa niemieckich aktorów pokazała w Warszawie Alkada z Zalamei, wystawionych kilka miesięcy później po raz pierwszy w języku polskim jako Burmistrz poznański. Niemieckie wersje były też źródłem pierwszych XIX-wiecznych tłumaczeń, autorstwa J.N. Kamińskiego (Otwarta tajemnica, wystawiona 1824, Lekarz swego honoru, wystawiony 1827), do których dołączyły w 2. połowie stulecia przekład K. Balińskiego (Kochankowie nieba 1858), S. Budzińskiego (Czarnoksiężnik, „Biblioteka Warszawska” 1861), E. Chłopickiego (Alkad z Zalamei 1873), J. Szujskiego (Życie snem 1882) i E. Porębowicza (Alkad z Zalamei, wystawiony 1889, Dwoje bram — trudna straż, Lekarz swego honoru, Miłość za grobem i Uwielbienie krzyża — w tomie Dramata 1887, oraz Tajna krzywda — skryta zemsta, „Przegląd Polski” 1888). Najbardziej znamiennym faktem świadczącym o fascynacji polskich romantyków twórczością Calderóna de la Barca była poetycka parafraza Księcia niezłomnego dokonana przez J. Słowackiego (wydana Paryż 1844, wystawiona Kraków 1874); z późniejszych realizacji tego dramatu upamiętniły się inscenizacje J. Osterwy w teatrze Reduta w Wilnie (1926) oraz na Wawelu (1926 i 1933), a także oparty na tym tekście spektakl Teatru Laboratorium J. Grotowskiego (1965); współcześnie ukazał się nowy poetycki przekład tego dzieła, pióra L. Białego (1990). Wielkim powodzeniem cieszyły się Alkad z Zalamei (nowe tłumaczenie L.H. Morstina, wystawienie 1951, wydanie 1954), a zwłaszcza Życie jest snem (wystawienie po raz pierwszy we Lwowie 1826 jako Władysław, królewicz polski) — dramat, którego tłem historycznym jest okres panowania Wazów w Polsce; doczekał się on w XX w., w nowym tłumaczeniu E. Boyé, głośnych inscenizacji W. Horzycy we Lwowie (1936), L. Solskiego w Warszawie (1937) i K. Skuszanki we Wrocławiu (1968). Szczególnym rysem polskiej recepcji teatru Calderóna de la Barca w 2. połowie XX w. była wielka kariera sceniczna tzw. imitacji, autorstwa J.M. Rymkiewicza; główne z nich to Życie jest snem (wydane 1971, wystawiane wiele razy od 1969, w tym przez J. Jarockiego w Starym Teatrze 1983), Księżniczka na opak wywrócona (wystawiona 1969, wydana 1974) i Niewidzialna kochanka (wystawiona 1969). Spośród nielicznych polskich przekładów autos sacramentales Calderóna de la Barca, inscenizacji na scenie zawodowej doczekały się dopiero Od kolebki do grobu (wystawienie 1939 w Warszawie przez Teatr Misterium) oraz najnowsze tłumaczenie Białego (Życie jest snem, teologiczna wersja dramatu o tym samym tytule, wystawiona 1985 w teatrze im. S.I. Witkiewicza w Zakopanem, Wielki teatr świata, wystawiony 1986 tamże, i Magia grzechu, wystawiona w Drugim Studiu Wrocławskim 1989).
, ur. 17 I 1600, Madryt, zm. 25 V 1681, tamże,
