Burgundia
 
Encyklopedia PWN
Burgundia, Bourgogne,
dawny region administracyjny i kraina historyczna w środkowowschodniej Francji;
1,6 mln mieszk. (2011); składa się z dep.: Côte-d’Or, Nièvre, Saône-et-Loire, Yonne; powierzchnia 31,6 tys. km2, ośrodek administracyjny Dijon, inne gł. m.: Nevers, Mâcon, Auxerre, Chalon-sur-Saône; obejmuje południowo-wschodnią część Basenu Paryskiego, północno-wschodnie krańce Masywu Centralnego oraz Rów Rodanu i dolinę Saony; klimat umiarkowany ciepły mor. (duże nasłonecznienie); podstawą gospodarki jest rolnictwo; przeważają duże gospodarstwa rolne (100 ha i więcej); uprawa zbóż (częściowo na pasze), buraków cukrowych, roślin oleistych; winnice na południe od Dijon; hodowla bydła, gł. typu mięsnego; przemysł słabo rozwinięty, najlepiej winiarski (produkcja win czerwonych), ponadto nieliczne zakłady przemysłu metalurgicznego i zbrojeniowego (Le Creusot), włók. (Autun), skórz.; sieć komunik. o charakterze tranzytowym (linie kol. i samochodowe Paryż–Lyon).
Historia. W V w. królestwo germańskich Burgundów, 534 podbite przez Franków; 843 na mocy traktatu w Verdun uległa podziałowi na: 1) część Burgundii w dorzeczu Rodanu i na wschód od Saony w państwie Lotara I; południowa Burgundia Cisjurańska (Przedjurajska), królestwo od 879, a północna Burgundia Transjurańska (Zajurajska) — od 888; 933 zjednoczone przez Rudolfa II pod używaną wymiennie nazwą Burgundii, Prowansji lub Arelatu; 1032, po wymarciu dyn. burgundzkiej, królestwo w składzie cesarstwa rzym.-niem.; w XIII i XIV w. jego części zachodnie były włączane do Francji (Lyon, Delfinat), inne terytoria zachowywały niemal pełną suwerenność (Prowansja, Sabaudia); nazwa Burgundia utrzymała się jedynie w północnej części królestwa, w tzw. Wolnym Hrabstwie Burgundzkim (później Franche-Comté) ze stol. w Besançon; 2) część Burgundii na zachód od Saony 843 przypadła Karolowi Łysemu i jako księstwo Burgundii ze stol. w Dijon stanowiła lenno Korony fr.; od 1031 przeszła pod władzę bocznej linii Kapetyngów; księstwo Burgundii, położone na szlaku handl. z północnych Włoch do Niderlandów, od końca XII w. przeżywało bujny rozwój ekon.; było ośr. życia rel., powstały klasztory benedyktyńskie i cysterskie będące centrami ruchu reformy Kościoła (Cîteaux, Cluny, Vézelay); w XI–XII w. rozwój architektury w stylu rom. (m.in. katedry w Autun i Langres, bazylika w Paray-le-Monial, kolegiata w Beaune); 1363 Burgundia, jako dziedziczne lenno, otrzymał Filip Śmiały (syn króla fr. Jana II Dobrego); jego rządy zapoczątkowały okres świetności Burgundii; powiększył on księstwo o Flandrię, Artois i Franche-Comté. W XV w. Filip Dobry przyłączył do Burgundii hrabstwa Boulogne, Niderlandy i Luksemburg; w tym czasie rozkwit Burgundii (dwór — gł. ośr. kultury rycerskiej zachodniej Europy), jej władcy dążyli do objęcia tronu fr. (działalność Jana Nieustraszonego, wojny z Ludwikiem XI); 1477 po śmierci Karola Śmiałego jedyną dziedziczkę Marię poślubił arcyks. austr. Maksymilian; nastąpił nowy podział Burgundii: Francja uzyskała księstwo Burgundii i Pikardię; Habsburgowie — Niderlandy i Franche-Comté, które wróciło do Francji 1678.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia