Buffon Georges Louis Leclerc
 
Encyklopedia PWN
Buffon
[büfą̣]
Georges Louis Leclerc de Wymowa, hrabia, ur. 7 IX 1707, Montbard (Burgundia), zm. 16 IV 1788, Paryż,
francuski przyrodnik i filozof, który wywarł istotny wpływ na rozwój przyrodoznawstwa XVIII w..
Kalendarium
Urodził się 7 IX 1707 w Montbard (Burgundia).
Buffon rozpoczął naukę rozpoczął w jezuickim kolegium w Dijon, by 1723, zgodnie z wolą ojca (Benjamina Leclerc'a), rozpocząć studia prawnicze w Angers. Tam także pogłębiał swą wiedzę z medycyny, botaniki i matematyki. 1730 wyjechał z Francji, podróżował po Europie (m.in. był we Włoszech i Anglii). W 1732 powrócił do kraju, objął rodzinną posiadłość w Montbard, zostając hrabią Buffon i Montbard oraz przyjął nazwisko Buffon. Tu właśnie ostatecznie poświęcił się karierze naukowej, koncentrując się na problemach matematycznych oraz filozoficzno-przyrodniczych.
Naukowe eksperymenty
Pierwszym efektem jego pracy naukowej była publikacja, w której przedstawił problem obliczenia prawdopodobieństwa w grze Franc-Carreau (1733), polegającej na rzucaniu okrągłą monetą na podłogę podzieloną na kwadraty, tak by nie spadła ona na linie. Rozwiązanie tego problemu zwanego „igłą Buffona”, pozwalające poprzez statystyczną symulację oszacować liczbę π, opublikował dopiero w 1777. Pierwsza naukowa rozprawa Buffona zyskała szeroki rozgłos, efektem czego było m.in. członkostwo (od XII 1733) Królewskiej Francuskiej Akademii Nauk (l’Académie des sciences).
Z innych doświadczeń naukowych Buffona do historii przeszedł m.in. eksperyment sprawdzający możliwość spalenia przez Archimedesa floty rzymskiej oblegającej Syrakuzy, za pomocą zwierciadeł do skupiania promieni słonecznych. Skonstruowane przez niego zwierciadła (średnicy około 2 metrów) pozwalały na zapalenie drewnianych przedmiotów odległych o ok. 60 metrów. Późniejsze badania dotyczące optyki doprowadziły do skonstruowania soczewek schodkowych (1774), będących pierwowzorem soczewek Fresnela, wykorzystywanych powszechnie m.in. w latarniach morskich.
Historia naturalna
W 1739 Buffon został kustoszem Jardin des Plantes w Paryżu, co spowodowało, że więcej czasu zaczął poświęcać badaniom przyrodniczym, czego zwieńczeniem było dzieło Histoire naturelle générale et particulière (t. 1–44 1749–1804), napisane przy współudziale L.J.M. Daubentona i B.E. Lacépèd’a, w którym podał opisy zwierząt (wraz z ich biologią) na tle środowiska.
Był przeciwnikiem układu systematycznego Linneusza. W t. 1 Histoire naturelle... (tzw. historia Ziemi — Preuves de la théorie de la terre) oraz w Epokach natury... (Discours des époques de la nature 1773–74, przekład polski S. Staszic, Kraków 1803, Warszawa 1816) wyraził własne poglądy kosmogoniczne, w których rozwinął hipotezę pochodzenia Ziemi od Słońca w wyniku jego zderzenia z kometą.
Jego zdaniem (popartych eksperymentami) Ziemia musiała stygnąć 74 832 lata, aż osiągnęła temperaturę pozwalającą na pojawienie się żywych organizmów. Mimo że był to wynik znacznie zaniżony w stosunku do wiedzy współczesnej, to jednak pozostawał w sprzeczności z poglądami religijnymi określającymi wiek świata na ok 6 000 lat.
Zmiany rozmieszczenia flory i fauny Ziemi wiązał ze stopniowym ochładzaniem się klimatu wskutek stygnięcia planety. W filozofii nawiązywał do tradycji kartezjańskiej. Czynności biologiczne i umysłowe zwierząt interpretował mechanistycznie, jako rezultat przemian samej materii. Podkreślał jednak zasadniczą odmienność intelektu ludzkiego, wiążąc go z niematerialną duszą i z rozumną naturą człowieka.
Przyrodę rozumiał w sposób deistyczny. W poglądach ogólnobiologicznych był bliski teorii epigenezy. Przyjmował możliwość ograniczonej zmienności gatunkowej pod wpływem środowiska. Wywarł wpływ na poglądy filozofów francuskiego oświecenia, zwłaszcza encyklopedystów.
Potępiony i uznany
Mimo potępienia przez Sorbonę jego hipotezy kosmogonicznej jako sprzecznej z Pismem świętym (co było przyczyną wyrzeknięcia się jej na pewien czas przez Buffona), wywarł on znaczny wpływ na rozwój przyrodoznawstwa XVIII w. Zyskał uznanie ówczesnego świata nauki, czego przejawem były członkostwa licznych akademii naukowych, m.in. od 1753 Académie française (Akademii Francuskiej) oraz od 1813 Towarzystwa Królewskiego w Londynie. Zasłynął również jako stylista, jego pisma są wzorem pięknej francuszczyzny (Discours sur le style 1753).
Zajęty pracą naukową (średnio pracował po 12 godzin dziennie) Buffon nie przywiązywał początkowo wagi do życia rodzinnego. Ożenił się dopiero 1752 z ubogą szlachcianką, Françoise de Saint-Belin-Malain (młodszą od niego o 25 lat). Miał jednego syna, który 1794 został stracony na gilotynie. Zmarł w Paryżu 16 IV 1788.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia