Brückner Aleksander, ur. 29 I 1856, Tarnopol, zm. 24 V 1939, Berlin,
pol. filolog slawista i historyk kultury.
Brückner Aleksander
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
1881–1924 profesor uniwersytetu w Berlinie; czł. AU (od 1888) oraz akad. nauk w Petersburgu, Pradze, Sofii i Belgradzie. Uczony o wszechstronnych zainteresowaniach badawczych, wyrastających z uniwersalizmu poznawczego humanistyki pozytywistycznej, łączący ogromną erudycję i pracowitość (jego bibliografia obejmuje ponad 1500 pozycji) ze śmiałością w stawianiu hipotez nauk.; odkrywca nieznanych zabytków i dziedzin piśmiennictwa staropol., poszerzających wiedzę o dziejach rodzimej kultury materialnej, rel. i obyczajowej, języku i folklorze. Jego studiom szczegółowym, m.in. o M. Reju (podstawowa monografia 1905), średniow. poezji łac., literaturze rel., reformacyjnej i plebejskiej, o kazaniach i apokryfach, towarzyszyły opracowania filol. oraz edycje licznych znalezisk archiwalnych i bibliotecznych (Kazania świętokrzyskie oraz Rozmyślanie przemyskie, Ogród fraszek W. Potockiego i wiele innych), także prace ściśle językoznawcze. Podsumowaniem dorobku Brücknera są syntet. ujęcia o charakterze podręcznikowym i encyklopedyczno-informacyjnym: Dzieje literatury polskiej w zarysie (t. 1–2 1903, znane również w wersjach skróconych i uprzednim opracowaniu niem., 1901), Dzieje kultury polskiej (t. 1–3 1930–31, t. 4 1946), Encyklopedia staropolska (t. 1–2 1937–38), Dzieje języka polskiego (1906, wyd. 4 uzupełnione i zmienione 1960), Słownik etymologiczny języka polskiego (1927, wyd. 5 1989), oraz popularyzatorskie opracowania: Cywilizacja i język. Szkice z dziejów kultury polskiej (1901) i Walka o język (1917); ponadto zarysy mitologii słow. i pol., a także Historia literatury rosyjskiej (wyd. niem. 1905, wyd. pol. t. 1–2 1922–23); wybór studiów Kultura, piśmiennictwo, folklor (1974).
