Brecht Bertolt
 
Encyklopedia PWN
Brecht
[breśt]
Bertolt Wymowa, ur. 10 II 1898, Augsburg, zm. 14 VIII 1956, Berlin,
niemiecki dramatopisarz, poeta, teoretyk teatru, reżyser.
Kalendarium
Urodził się 10 II 1898 w Augsburgu. W 1924–26 dramaturg i reżyser Deutsches Theater w Berlinie (współpracownik M. Reinhardta); 1933–47 na emigracji (Dania, Szwecja, Finlandia, ZSRR, USA); 1949 założył, wraz z żoną H. Weigel, Berliner Ensemble; 1950 uzyskał austriackie obywatelstwo.
Wczesna twórczość
Sławę przyniosły mu wczesne sztuki i wiersze: obrazoburcze, napisane pod wrażeniem nowoczesnej metropolii, nawiązujące do wyobrażeń plebejskich i mitologicznych Werble nocą (1919, wydanie polskie 1979) i Baal (1922, wydanie polskie 1979). Został wówczas uznany za najwybitniejszego twórcę teatru awangardowego w Niemczech. W 1927 debiutował tomem poezji Hauspostille, w którym demaskował drapieżność społeczeństwa mieszczańskiego. Brecht dementował wiarę w jakikolwiek metafizyczny sens rzeczywistości, postrzegając świat jako ustawiczną walkę słabych i silnych, „kapitału” i „pracy”, co już w latach 20. doprowadziło go do marksizmu (choć nigdy nie był członkiem partii komunistycznej).
Dramaturgia zaangażowana
W swej twórczości realizował konsekwentnie zadania sztuki zaangażowanej, był wyrazicielem anarchistycznego buntu przeciw niemieckiemu mieszczaństwu i wojnie; później podjął działalność polityczną na rzecz komunizmu jako autor sztuk dydaktyczno-propagandowych (m.in. moralitet Massnahme 1930; Badeński moralitet o zgodzie 1930, wydanie polskie 1979; Dobry człowiek z Seczuanu 1942, wydanie polskie 1956). Po wojnie jako wielki praktyk teatru urzeczywistniał swoją, dojrzałą już, koncepcję teatru epickiego (Mały organon dla teatru 1949, wydanie polskie 1955); naczelną zasadę swej teorii — walkę z iluzjonizmem teatru i sztuki dramatycznej — realizował przez podkreślanie fikcyjnego charakteru wydarzeń scenicznych, tworzenie dystansu wobec akcji dramatycznej (tzw. efekt obcości, niemiecki Verfremdungseffekt), przez pobudzanie widza do myślenia oraz domaganie się wniosków i ideowej decyzji. Do repertuaru światowego weszły m.in. sztuki: Człowiek jak człowiek (1927, wydanie polskie 1970), Opera za 3 grosze (1928, wydanie polskie 1929; parafraza Opery żebraczej J. Gaya), Strach i nędza Trzeciej Rzeszy (1938, wydanie polskie 1962), Życie Galileusza (przełom 1938 i 1939, wydanie polskie 1957), Matka Courage i jej dzieci (1941, wydanie polskie 1953), Pan Puntila i jego sługa Matti (1940, wydanie polskie 1955), Kariera Artura Ui (1941, wydanie polskie 1962), Kaukaskie kredowe koło (1947, wydanie polskie 1953); w dramatach szukał podkreślenia wyrazu przez muzykę (tzw. songi komentujące akcję), którą tworzyli głównie K. Weill, H. Eisler i P. Dessau. Ponadto utwory prozą: Powieść za 3 grosze (1934, wydanie polskie 1936), Opowiadania z kalendarza (1949, wydanie polskie 1953), Interesy pana Juliusza Cezara (1957, wydanie polskie 1960); ok. 1500 utworów poetyckich (polskie wybory, m.in. Wiersze wybrane 1954, Postylla domowa i inne wiersze 1988), liczne prace eseistyczne (Rozmowy uchodźców 1961, wydanie polskie 1969; polski wybór Wartość mosiądzu 1975), teatrologiczne, polityczne. Polski wybór Dramaty (t. 1–3 1962, wydanie 2 1970). Bertolt Brecht zmarł 14 VIII 1956 w Berlinie.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Łomnicki Tadeusz, Kariera Arturo Ui Brechta, reż. Erwin Axer, Teatr Współczesnyfot. Redakcja miesięcznika „Teatr”
Brecht Bertold, Matka Courage, inscenizacja E. Engla, Berliner Ensamble, Berlin 1949 fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia