bracia czescy,
chrześcijańska wspólnota religijna, założona 1457 w Kunvaldzie k. Ústi nad Orlicí (wschodnie Czechy) przez Ř. Krajčego, pod ideowym patronatem P. Chelčickiego oraz pod opieką Jerzego z Podiebradów;
bracia czescy
Encyklopedia PWN
skupili resztki taborytów i czeskich waldensów, później także wielu utrakwistów; 1467 założyli gminę religijną pod nazwą Jednota Braci Czeskich. Zgodnie z ideami J. Husa głosili utopijny program chrześcijański gminy zbudowanej na zasadzie ewangelicznej równości społeczną i ubóstwa; za największe zło uważali wojnę i przemoc; głosili, że chrześcijanin nie powinien wierzyć w nic, co nie zostało zapisane w Biblii; od 1467 wyświęcali własnych duchownych i chrzcili ponownie tych, którzy wstępowali do ich wspólnoty, tworząc w ten sposób odrębny Kościół; wkrótce zostali potępieni przez inne nurty husytyzmu. Od synodu w Chlumcu (1496) brali większy udział w życiu społecznym poza Jednotą (działalność naukowa, pedagogiczna i wydawnicza). W okresie reformacji nawiązali kontakt z kalwinistami; 1564–93 wydali czeski przekład Biblii (Biblia kralicka). Na skutek prześladowań przez katolików, utrakwistów i Habsburgów byli zmuszani do opuszczenia kraju; ich masowe emigracje nastąpiły po edykcie (1548) cesarza Ferdynanda I, 1620 po bitwie pod Białą Górą (m.in. J.A. Komenský) oraz 1740–81; przybywali zwłaszcza do Polski, gdzie znaleźli protektorów wśród bogatej szlachty, prowadzącej wówczas walkę z przywilejami duchowieństwa (Leszczyńscy, Ostrorogowie); tworzyli zwarte ośrodki w Wielkopolsce (gdzie wraz z Polakami utworzyli ewangelicko-reformowaną Jednotę Wielkopolską) i na Śląsku; w Lesznie założył drukarnię i szkołę (1628–56 działalność bpa Komenskiego); na początku XIX w. założyli ośrodki w Zelowie k. Łaska i Kucowie k. Bełchatowa; obecnie są w Polsce 4 zbory należące do Kościoła ewangelicko-reformowanego; do tradycji b.cz. nawiązał Wolny Kościół Reformowany (przyjął wkrótce nazwę Jednota Czeskobraterska), założony 1873 w Pradze przez misjonarzy z USA; 1918 powstał, ze zjednoczenia czeskich ewangelików należących do tradycji luterańskiej, reformowanej oraz grupy katolików, Ewangelicki Kościół Czeskobraterski (ok. 300 tysięcy członków), który należy do Światowego Aliansu Kościołów Reformowanych.
