Bosch 
, ur. 27 VIII 1874, Kolonia, zm. 26 IV 1940, Heidelberg,
niemiecki chemik i technolog.
[bosz]
Carl , ur. 27 VIII 1874, Kolonia, zm. 26 IV 1940, Heidelberg,
Bosch Carl
Encyklopedia PWN
Urodził się 27 VIII 1874 w Kolonii. Ojciec Carla był inżynierem. Także Carl (najstarszy z synów) 1894 rozpoczął studia na politechnice w Charlottenburgu (studiował m.in. metalurgię), jednak 1896 — zgodnie ze swymi zainetesowaniami naukamu ścisłymi — przeniósł się na uniwersytet w Lipsku, by zgłębiać chemię. Jego profesorem był znany chemik organik, J. Wislicenus (w latach 1885–1902 profesor tego uniwersytetu). Bosch ukończył studia 1898, uzyskując doktorat. Od 1899 pracował w Badische Anilin- und Sodafabrik (BASF) w Ludwigshafen, przodujących wówczas zakładach chemicznych, gdzie trafił do zespołu zajmującego się opracowywaniem przemysłowej syntezy indyga. Później zajmował się tam metodami otrzymywania związków azotu, procesami ciśnieniowymi. W 1919 został dyrektorem generalnym BASF. W 1925 współtworzył koncern IG Farbenindustrie AG, w latach 1935–40 był przewodniczącym Rady Dyrektorów (w latach 1925–45 BASF należał do koncernu IG Farbenindustrie AG). W 1935 Bosch został prezesem Instytutu Cesarza Wilhelma w Berlinie. W 1931 otrzymał Nagrodę Nobla (wspólnie z F. Bergiusem) za rozwój metod wysokociśnieniowych. Zmarł 26 IV 1940 w Heidelbergu.
Synteza amoniaku
W XVIII w. sprowadzano z Chile do Europy saletrę chilijską (azotan sodu), potrzebną do produkcji materiałów wybuchowych i stosowaną jako nawóz. Była ona wówczas jedynym źródłem związków azotowych. W związku z pogłoskami o rychłym wyczerpaniu jej pokładów oraz by uniezależnić przemysł europejski od obcych, odległych źródeł zaczęto poszukiwać metod wykorzystania azotu obecnego w powietrzu do syntezy związków azotu. F. Haber w latach 1905–10 opracował metodę otrzymywania amoniaku przez bezpośrednią syntezę z pierwiastków (z azotu i wodoru). Carl Bosch podjął się opracowania tego procesu na wielkoprzemysłową skalę (zorganizował i przewodził zespołowi złożonemu z chemików i inżynierów). Metoda Habera, udoskonalona i wprowadzona do przemysłu przez Boscha, nosi nazwę syntezy Habera i Boscha. Jest podstawą metodą otrzymywania amoniaku na skalę przemysłową. Obecnie istnieje wiele jej modyfikacji (dotyczących wartości ciśnienia, rozwiązań aparaturowych), ale zasada procesu pozostała taka sama. Synteza Habera wymagała opracowania specjalnej aparatury pracującej w warunkach wysokiego ciśnienia i wysokiej temperatury (np. stal węglowa w tych warunkach ulegała korozji wodorowej, więc Bosch użył stali stopowej) oraz opracowania parametrów przemysłowego procesu i doboru katalizatora (w metodzie Habera był to osm i uran zastąpione przez Boscha tańszym, odpowiednio spreparowanym katalizatorem żelaznym), opracowania specjalnego oczyszczenia gazów poddawanych syntezie. Bosch opracował także metodę pozyskiwania wodoru z gazu wodnego (gaz otrzymywany przez zgazowanie paliwa stałego — węgla lub koksu — przegrzaną parą wodną).
Proces otrzymywania amoniaku przebiega pod ciśnieniem — zależnie od modyfikacji — od 7 do 100 MPa (megapaskali), najczęściej 3–35 MPa. Sprężoną mieszaninę wodoru i azotu (w stosunku molowym 3 : 1), tzw. gaz syntezowy, przepuszcza się przez aparat kontaktowy zawierający katalizator żelazny z dodatkiem tlenków: glinu, potasu i wapnia. Proces najczęściej prowadzi się w temperaturze 500–650°C. W tych warunkach powstaje amoniak, którego zawartość w gazach wynosi 15–20%. Z gazów tych, po znacznym ochłodzeniu, wykrapla się amoniak, a pozostałe składniki po zmieszaniu ze świeżym gazem syntezowym wprowadza się ponownie do aparatu kontaktowego. Amoniak od czasu opracowania jego syntezy, stał się podstawowym surowcem do produkcji kwasu azotowego oraz soli amonowych i mocznika stosowanych jako nawozy sztuczne.
Inne prace
Zespół Boscha w latach dwudziestych pracował jeszcze nad innymi syntezami wysokociśnieniowymi, takimi jak otrzymywanie alkoholi z gazu syntezowego. Wdrożył między innymi metodę Bergiusa uwodorniania węgla kamiennego, prowadzącą do otrzymania ciekłych paliw. W 1913 Bergius otrzymał patent na przetwarzanie węgla w ciekłe węglowodory (benzynę) przez jego uwodornienie w temperaturze 450°C i pod ciśnieniem 20–30 MPa w obecności katalizatorów. Na podstawie metody Bergiusa IG Farbenindustrie od 1928 produkowała benzynę syntetyczną, mającą istotne znaczenie dla armii niemieckiej w czasie II wojny światowej. Od 1935 Bosch zajmował się pracami administracyjnymi.
