Bawaria

Bawaria, Bayern ,

największy kraj związkowy Niemiec, w południowej części kraju;

pow. 70,5 tys. km², 12,5 mln mieszk. (2008); stol. Monachium, inne gł. m.: Norymberga, Augsburg, Würzburg, Ratyzbona. Powierzchnię Bawarii stanowią wyżyny: na południu Bawarska, w części środkowej Frankońska, na północy wyżynne Progi Szwabsko-Frankońskie; wzdłuż granicy południowej niem. część Alp (Zugspitze, 2963 m), wzdłuż granicy czeskiej Las Czeski, Szumawa, Las Bawarski; klimat umiarkowany ciepły, przejściowy między mor. i kontynent.; gł. rz.: Dunaj z dopływami Iller, Izara i Inn oraz Men; dorzecza Dunaju i Menu łączy Kanał Ren–Men–Dunaj; w Alpach i na przedgórzu Alp jeziora polodowcowe (największe: Chiem, Starnberg, Ammer); lasy zajmują ok. 34% powierzchni Bawarii (przeważają dębowo-grabowe, wyżej bukowe i bukowo-jodłowe). Kraj przem.-roln.; niewielkie wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego (na wschód od Monachium), rud żelaza (Górny Palatynat) oraz skał bud.; liczne elektrownie wodne (Alpy) i cieplne; rozwinięty przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, maszyn., samochodowy, lotn., chem. (w tym farm.), włók., odzieżowy, spoż. (m.in. piwowarski); k. Ingolstadt rafinerie ropy naftowej, połączone rurociągami z portami nad M. Śródziemnym; gł. ośrodki przem.: Monachium, Norymberga. Grunty orne zajmują 30% powierzchni, użytki zielone 22%; uprawa pszenicy, jęczmienia, żyta, owsa, ziemniaków, buraków cukrowych, chmielu, roślin pastewnych; duże znaczenie ma hodowla, zwłaszcza bydła (Bawaria jest gł. producentem mleka i serów w Niemczech); rozwinięte warzywnictwo i sadownictwo; leśnictwo. Przez Bawarię biegną szlaki komunik. łączące Niemcy z Austrią i południową Europą; żegluga na Dunaju. Ważny region turystyczno-wypoczynkowy Niemiec z licznymi ośr. sportów zimowych (gł.: Garmisch-Partenkirchen, Berchtesgaden).

Historia.

W VI w. księstwo plemienne germańskich Bawarów; od ok. 788 w składzie państwa Franków, później państwa niem.; 1180–1918 pod rządami Wittelsbachów (od 1623 elektorów, od 1806 królów); w okresie kontrreformacji ośr. katolicyzmu; w XVIII w. rozkwit gosp. i kult.; od 1818 monarchia konstytucyjna; 1871 włączona do cesarstwa niem. z zachowaniem licznych odrębności (zniesionych częściowo 1919, całkowicie — 1934); 1918 republika, IV–V 1919 Bawarska Republika Rad; po I wojnie świat. ośr. nacjonalizmu i ruchu hitl. (Monachium); po II wojnie świat. w składzie RFN.

Würzburg, rezydencja biskupia

Pommersfelden, klatka schodowa pałacu, Niemcy

Würzburg, fragment starego miasta (Niemcy)

Wies, wnętrze kościoła (Niemcy)

Berchtesgaden, ośrodek sportów zimowych w Alpach Salzburskich, Bawaria — widok z góry; na pierwszym planie pozostałości rezydencji A. Hitlera.