Bacon Francis
 
Encyklopedia PWN
Bacon
[bẹıkən]
Francis Wymowa, ur. 28 X 1909, Dublin, zm. 28 IV 1992, Madryt,
malarz angielski, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli nurtu ekspresyjno-figuratywnego w malarstwie współczesnym.
Kalendarium
Urodził się 28 X 1909 w Dublinie. Był samoukiem. Zaczął malować akwarele w czasie pobytu w Berlinie i Paryżu (1927–28), zafascynowany sztuką P. Picassa i filmami surrealistycznymi L. Buñuela. Po powrocie do Londynu pracował jako dekorator wnętrz i projektant; 1929–30 w jego pracowni odbyły się 2 wystawy zaprojektowanych przez niego dywanów i mebli. W końcu 1929 zaczął malować obrazy olejne. Pierwsza wystawa malarstwa Bacona została urządzona w Transitien Gallery (1934); szczególną uwagę krytyki zwróciło wówczas jego Ukrzyżowanie (1933). Przez następne 10 lat nie malował; w latach II wojny światowej zniszczył niemal wszystkie wcześniejsze prace.
Prekursor nowej figuracji
W 1945, na wspólnej wystawie z H. Moorem i M. Smithem, przedstawił Trzy studia postaci na podstawie tematu Ukrzyżowania — dzieło otwierające okres jego dojrzałej twórczości, w którym powrócił do dawnego tematu. Ten obraz sam artysta uznał za pierwszy ważny w jego dorobku artystycznym, dodatkowo potwierdzając to późniejszym obrazem Druga wersja tryptyku 1944 (1988). Trzy indywidualne wystawy istotne dla jego twórczości odbyły się w Londynie (1949), Paryżu (1953) i Nowym Jorku (1957). W 1949 stworzył serię płócien inspirowanych Portretem papieża Innocentego X D. Velazqueza. Inspiracje dla swych dzieł czerpał także z twórczości innych artystów zarówno dawnych, jak i nowoczesnych (Rembrandta, M. Grünewalda, Picassa, V. van Gogha), z filmów S. Eisensteina i fotografii E. Muybridge’a; tworzył obrazy (często w formie tryptyków) ukazujące w atmosferze brutalności, a zarazem liryzmu świat ludzi udręczonych i cierpiących; postać ludzką, o zdeformowanym, skręconym ciele, umieszczał zazwyczaj („zawieszał”) w surowej, klaustrofobicznej przestrzeni, od której często oddzielała ją swego rodzaju klatka, tworzona przez układy prostopadłych linii. Nieugięcie protestował przeciw kojarzeniu jego dzieł z przerażeniem.
Obrazy Bacona były wyrazem indywidualnych przeżyć i emocji; jako jeden z pierwszych, jawnie ukazywał wątki homoerotyczne (Dwie postaci w trawie 1954), szukał analogii między człowiekiem i zwierzęciem (Szympans 1955). Pod koniec lat 50. dokonał pewnych zmian: zmienił manszardów, wzrosła efektywność — niszczył mniej obrazów, obok tryptyków zaczął tworzyć niewielkie portrety, głównie znajomych (Portret Isabel Rawsthone 1966). Przestał korzystać z modeli, lecz malując portrety, używał fotografii, twierdząc, że unika tym sposobem sytuacji stresujących jakie powstają w obecności modela: „Wolę [ich] okaleczać w samotności, dzięki czemu mogę — jak sądzę — jaśniej zapisać fakt ich istnienia” (wypowiedź Bacona w jednym z wywiadów). Malował szybko, bez wstępnego rysunku, w jego dziełach nie było miejsca na poprawki, ani jeden fragment nie był malowany ponownie; stosował jaskrawe barwy, kładzione na niezagruntowane płótno (Trzy postacie w jednym pomieszczeniu 1962, Portret Luciena Freuda 1969, Trzy postacie i portret 1975). W swej twórczości nigdy nie zbliżył się do abstrakcji, którą traktował jako sztukę wyłącznie dekoracyjną. Początkowo łączony z surrealistami, z czasem wykształcił własny, niepowtarzalny styl oparty na egzystencjalnej odmianie figuracji.
Ocena twórczości
Przez krytyków i historyków sztuki Bacon jest uważany za jedną z największych indywidualności w sztuce XX w., którego wpływ na sztukę współczesną, głównie lat 50. i 60. XX w., w tym też i polską, jest nie do ogarnięcia. Bacon zmarł 28 IV 1992 w Madrycie.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Bacon Francis, Portret papieża Innocentego X według Velázqueza, 1953 — Nowy Jork, Kolekcja Carter Burdenfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Bacon Francis, Autoportret, 1973 — Marlborough Gallery Inc, Nowy Jorkfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia