babilońsko-asyryjska religia

babilońsko-asyryjska religia,

kontynuacja politeistycznej i antropomorficznej religii Sumerów, powstałej z połączenia kultu gwiazd, planet i sił przyrody.

Według pierwotnych wierzeń na początku był Abzu (bezmiar wody słodkiej — pierwiastek męski) i Tiamat (bezmiar wody słonej — pierwiastek żeński); z nich wyłoniły się triady bogów — kosm.: An (bóg nieba), Enlil (bóg ziemi i atmosfery), Ea (bóg wód), i astralna: Szamasz (bóg słońca), Sin (bóg księżyca), Isztar (bogini planety Wenus). Wokół Isztar i Tamuza, boga odradzającej się przyrody wiosennej, skupiał się kult żywotnych sił przyrody; do bóstw agrarnych należeli: Ninurta (bóg m.in. rolnictwa) i Adad (bóg zjawisk atmosferycznych); każde miasto-państwo miało poza tym własne bóstwo opiekuńcze. Od II tysiącl. p.n.e. na czoło panteonu wysunęły się bóstwa nar.: Marduk w Babilonii, Aszur w Asyrii. Babilończycy i Asyryjczycy wierzyli również w dobre i złe demony. Człowiek, dzieło bogów, był obdarzony duszą, która po śmierci ciała przechodziła do smutnego świata zmarłych, państwa bogini Ereszkigal. Wśród ludów Mezopotamii istniało pojęcie grzechu i związanej z nim kary, która dotyczyła tylko życia ziemskiego; można jej było zapobiec przez spowiedź, modły i ofiary; egzystencja duszy w życiu pozagrobowym zależała jedynie od okazałości pogrzebu i ofiar składanych bóstwu przez rodzinę. W religii babilońsko-asyryjskiej ważne funkcje pełnili kapłani i kapłanki, z królem — najwyższym kapłanem na czele; przewodzili oni obrzędom (m.in. ofiarnym), które cechował ścisły formalizm. Funkcje swe pełnili w świątyniach (zigurat) będących nie tylko „domami boga” i ośr. rel., lecz i ośr. ówczesnego życia umysłowego i nauk. (astronomia, matematyka). Liczne święta wiązano z życiem przyrody i rolnictwem; informował o nich kalendarz oparty na 12 miesiącach księżycowych. W życiu codziennym ludów Mezopotamii duże znaczenie miało wieszczbiarstwo i związana z nim magia. Religia babilońsko-asyryjska wywarła wpływ na inne religie staroż. Wschodu; w Starym Testamencie zwalczana, chociaż niekiedy korzysta on z symboliki rel. Mezopotamii.